Н.МӨНХЖИН

 

Японы Ерөнхий сайд Ёшихико Нода парла­мен­таа тарааж, хугацаанаас өмнөх сонгууль явуулах шийдвэр гаргалаа. Тэрээр зайлшгүй байдалд орж ийм шийдвэр гаргасан ба ирэх сонгуулиар Ёшихико Нодагийн тэргүүлдэг Ард­чилсан нам парламентад олонхийн байр сууриа ал­даж, Нода өөрөө Ерөнхий сайдын суудлаасаа огцрох нь бараг тодорхой болоод байна.

Лондоны “Economist” сэтгүүл Нодагийн шийд­вэрийг “Камиказе” хэ­мээн нэрлэжээ. Нода болон Ардчилсан намын нэр хүнд доошоо орсноор ирэх сонгуульд амжилт олох ямар ч найдваргүй болоод байгааг нэр хүнд бүхий сэтгүүлд онцолсон байна. Наран улсад Зас­гийн газрын тэргүүн нь жил болов уу үгүй юу ог­цордог жишиг ийнхүү үр­гэлжлэх  бололтой. Тус улс сүүлийн зургаан жилд зургаан Ерөнхий сайдын нүүрийг үзжээ. Ардчилсан намынхан эрх мэдэлд га­раад гурван жил болохдоо гурван Ерөнхий сайдыг огцруулаад амжсан аж. Эдүгээ долоо дахь Ерөн­хий сайдын ээлж ирээд байгаа ба энэ нь ард­чи­лагчдын гол өрсөлдөгч Либерал ардчилсан намаас сонгогдох бололтой.

Парламентыг тараах Нодагийн шийдвэрийг гадаадад түүний түргэн зантай холбон тайлбарлаж байна. Парламент дээр төс­вийн асуудлаар болсон мэтгэлцээн дээр либерал-ардчилагчдын лидер Шин­зо Абэ ард түмэнд шийдэх эрхийг олгох са­нал дэвшүүлжээ. “Улс ор­ныг эдийн засгийн хүнд­рэл, дефляцаас хэн нь илүү сайн татаж гаргахыг ард түмэн шийдэг” хэмээн Абэ хэлсэн байна. “Тийм болог. Би амлалтаа бие­лүүлж байна” хэмээн Ерөн­хий сайд Ёшихико Нода мэдэгдээд парла­мен­тыг тараах шийдвэр гаргажээ.

Парламент түүний са­нал болгосон төсвийн хууль буюу татварыг нэмэх саналыг баталвал Нода хугацаанаас өмнөх парла­ментын сонгуулийг зарлах амлалтыг өрсөлдөгч нар­таа өгөөд байсан аж. Үүнээс гадна Нода хүн амынх нь тооноос хамаа­ран сонгуулийн тойргуу­дыг дахин хуваарилах та­лаар тохиролцоонд хүрээд байсан юм.

Либерал ардчилсан на­мын лидер Шинзо Абэ дээрх хоёр асуудлаар тохи­ролцоход гол үүрэг гүйцэт­гэсэн байна. Тиймээс пар­ламентын шинэ сон­гуу­лийг зарлах Нодагийн шийдвэр зайлшгүй бай­сан ажээ. Улс төрийн тооцоо ч бай­сан бололтой. Сон­гуульд бэлтгэх хугацаа богинохон байгаа нь Японы улс төрийн тав­цанд шинээр гарч ирж байгаа намуудад суртал­чил­гаагаа явуулах хан­галт­тай хугацааг өгөхгүй нь ойлгомжтой. Ардчилсан нам, Либерал ардчилсан нам хоёр үндсэрхэг уриа дууд­лагыг ашиглан, Япон, Хятадын газар нутгийн мар­гааны дэвсгэр дээр оноо авахаар чармайж байна.

Ардчилагчид болон ли­берал-ардчилагчид сон­гуу­лийн кампанит ажлаа эхлүүлж, парламент дахь суудлынхаа тоог хуваа­рилах ажилд ханцуй шам­лан ороод байгаа аж. Эдийн засгийн сайдын хэлж буйгаар, цөмийн эрчим хүч ашиглах эсэх, эдийн засгийг зогсонги байдлаас гаргах зэрэг цөө­хөн хэдэн сэдэв дээр л сонгуулийн өмнөх кам­панит ажил төвлөрөх бо­лол­той. Ялангуяа Фуку­ши­магийн гамшгийн да­раа эрчим хүчний аюул­гүй байдал япон иргэдийн сэтгэлийг зовоох болсон билээ.

Энэ хоёр намынхан цөмийн цахилгаан эрчим хүчийг үргэлжлүүлэн ашиг­лахын төлөө байгаа. Санхүү, эдийн засгийн бодлого дээр ардчилагчид татварыг нэмэхийн төлөө байна. Тэд томоохон дэд бүтцийн төслүүдийн сан­хүү­жилтыг багасгах за­маар нийгмийн хөтөл­бөрийг хадгалан үлдэхийг хүсч байгаа юм. Харин либерал-ардчилагчид дэд бүтцийн төслүүд нь эдийн засгийг хөхиүлэн дэм­жинэ хэмээн үзэж байгаа ажээ. Өөрөөр хэлбэл, дэд бүтцийн хөгжилд зар­цуулж буй мөнгийг багас­гах ёсгүй хэмээн үзэж байна. Үүний зэрэгцээ тэд улсын төв банкин дээр тавих хяналтыг нэмэг­дүүлж, мөнгөний эргэл­тийг өргөтгөхийн тулд төв банкийг идэвхтэй ашиг­лах саналтай байгаа аж. Ийм замаар дефляцийг зогсоох бололтой.

Парламентын шинэ сонгууль арванхоёрдугаар сарын 16-нд болохоор тө­лөв­лөгджээ. Япон улс, япон иргэд Зул сар, шинэ жилийг шинэ Засгийн газартай угтахаар зэхэж байна.