Б.БАРС

 Холливудын аварга халимнуудын нэг болох “Warner Bros” кино студи болон “Арго” киноны уран бүтээлчдийг Ираны эрх баригчид шүүхэд өгөхөөр болжээ. Иранд 1979 онд болсон лалын хувьсгалын үйл явдлыг “Арго” кинонд үнэнээс хол зөрүүтэйгээр дүрсэлсэн гэж үзэн ийн­хүү Тегеран Холливудтай “үзэлцэх” нь.

Шүүх дээр Ираныг Францын өмгөөлөгч Иза­бель Кутан-Пэйр төлөөлөх аж. И.Кутан-Пэйр гэх өм­гөөлөгч энэ эмэгтэй олон улсын зартай алан хядагч Ильич Рамирес Сан­че­сийн эхнэр байсан нэгэн. И. Рамирес Санчес хоёр ч удаа бүх насаараа хорих ял авч байсан аж. Үүнээс гадна И.Кутан-Пэйр 2011 оны есдүгээр сарын 1-ний террорист халдлагыг зо­хион байгуу­лагч­дын нэг Закариас Муссауигийн өмгөөлөг­чөөр ажиллажээ. З.Мус­сауи шүүхээс бүх насаа­раа хорих ял сонссон билээ.

Бен Аффлекийн най­руулсан, шилдэг киноны номинацид “Оскар”-ын шагнал авсан “Арго” нь улс төрийн триллер кино бөгөөд баримтат үйл явдал дээр үндэслэгдсэн гэдэг. 2012 оны есдүгээр сард дэлгэцнээ гарч, “Оскар”-аас гадна “Алтан бөмбөр­цөг”, “БАФТА”-гийн шаг­нал хүртсэн энэ ки­нонд 1979 оны Иран дахь үйл явдлын үеэр АНУ-ын зургаан дипломатчийг аврах ажиллагааны тухай өгүүлдэг юм. 45 сая ам.дол­ларын зардлаар бүт­сэн энэ кино түүнчлэн үзэгч­дийн сонирхлыг ч та­тан 220 сая ам.долларын орлого олжээ. Ираны кино театруудаар “Арго” гараа­гүй нь ойлгомжтой.

Гэхдээ киног бүтээгч­дийг шүүхэд өгөхийн тулд Ираны эрх мэдэлтнүүд кино шүүмжлэгчдийн хамт “Арго”-г хаалттай­гаар хэд хэдэн удаа үзжээ. “Арго”-г дэлхийн киноны нэр хүнд бүхий томоохон шагналуудад нэр дэв­шүүлж эхэлсэн цагаас л эл бүтээлийг Иранд түүхэн үнэнийг гуйвуулсан гэж мэдэгдэж эхэлсэн юм. Тэр ч бүү хэл Ираны най­руу­лагч “Арго”-д хариу цо­хилт өгөх “Ерөнхий штаб” киноны зураг авалтыг эх­лүүлсэн тухайгаа энэ оны эхээр мэдэгдэж байв.

1979 оны үйл явдлын үеэр АНУ-ын ЭСЯ руу дайрсан жагсагчдын дунд байсан Тегераны Хотын зөв­лөлийн гишүүн Мазу­мех Эбтекар “Арго”-г үз­сэнийхээ дараа жагсагч­дыг хэтэрхий харгис хэрц­гий дүрсэлснийг тэмдэг­лэсэн юм. Иранд түүнчлэн “Оскар”-ын гол шагналыг чухамхүү “Арго”-д олгосон нь, шагналыг АНУ-ын тэргүүн хатагтай Мишель Обама гардуулсан нь яалт ч үгүй цаагуураа улс төрийн зорилготой гэж үзсэн юм.   

Ер нь хоёр талын мар­гаантай сэдвээр бүтээсэн кинонуудыг ашиг сонир­хол нь хөндөгдсөн улс оронд дэлгэцнээ гаргахыг хориглодог нь түгээмэл үзэгдэл. Жишээ нь Анг­лийн жүжигчин Саша Коэ­ний казах сэтгүүлчийн дүрийг бүтээсэн 2006 оны “Борат” киног Казахстан гаргахыг хориглож байсан юм. Улс төр рүү хальсан Холливуд, Казахстаны тэмцэлд ОХУ, Украин, Белорус, зарим лалын орон нэгдэж “Борат”-ыг кино театруудаараа гар­гаа­гүй билээ.

Урлаг, улс төр холилд­сон Холливуд Ираны энэ “дайн”-д ялагч тодрох нь юу л бол.