М.ХҮСЛЭН
Тунисийн сөрөг хүчний удирдагч Чокри Белайдыг өнгөрсөн лхагва гаригийн өглөө ажилдаа явахаар гэрээсээ гарах үед нь зэвсэглэсэн этгээд түүн рүү гал нээж амийг нь бүрэлгэсэн байна. Чокри Белайд лалын шашинтнуудаар удирдуулсан Засгийн газрыг ил тод шүүмжилснийхээ төлөө удаа дараа заналхийлэлд өртөж байсан юм. Телевизээр ярилцлага өгөх бүртээ эрх баригчдыг хурц шүүмжилж байсан тэрээр амь насаа алдахаас ч айхгүй гэдгээ хэлж байв. Гэтэл Белайдын улс төрийн хүрээний хамтрагчид төдийгүй эрх баригчдын зүгээс түүний амийг хөнөөсөн нь захиалгат аллага гэж сэжиглэж байгаагаа илэрхийлжээ.
Белайдыг хөнөөсөн хэрэг Африк тивийн энэ улсыг бүхэлд нь цочроожээ. Тунисийн төрийн эрхийг олон жил атгасан, бугшсан эрхмийг зайлуулахын төлөөх тэмцэл, үймэн самуун 2010 оны сүүлч, 2011 оны эхээр өрнөж, энэ үеэр олон хүн амиа алдсан.
Сөрөг хүчний удирдагчийг амиа алдсаны дараа нийслэл Тунис хотын Хабиб Бургуиба өргөн чөлөөнд жагсагчид цуглаж, эсэргүүцлээ илэрхийлжээ. Өөр бусад хотуудад ч ийм төрлийн арга хэмжээ болсон байна. Тус улсын Дотоод хэргийн яамны гадна эмх замбараагүй байдал үүсч, цагдаа нар байдлыг намжаахын тулд жагсагчдын эсрэг нулимс асгаруулагч ашиглажээ. Улс төрийн нөхцөл байдлын талаар сонирхдоггүй, энгийн иргэд хүртэл сөрөг хүчний удирдагч амиа алдсанд эмгэнэл илэрхийлж, гудамжинд цуглацгаасан байна.
Дээрх хэрэгтэй холбогдуулан Тунисийн Ерөнхий сайд, шашны “Энхада” намын тэргүүн, лалын шашинт Хамади Жебали үндэсний телевизээр мэдэгдэл хийж, гэмт этгээдийг олж, шийтгэл хүлээлгэхээ амлажээ. Харин уржигдар орой тэрээр танхимын гишүүдээ үүрэгт ажлаас нь чөлөөлж, шинэ сонгууль явуулахаа мэдэгдэв. Тэрээр өөрөө түр Засгийн газрыг толгойлох болсон байна. Ерөнхий сайд мэдэгдэлдээ “Белайд алагдлаа. Энэ аймшигт аллагын цаад зорилго бол Тунис улс дахь хувьсгал гэж ойлгож байна. Белайд олон зүйлд үлгэр жишээ байж чадсан. Энэ бол улс төрийн захиалгат аллага” хэмээсэн байна. Гэвч түүний энэ мэдэгдэл бухимдал нь дээд цэгтээ хүрсэн эсэргүүцэгчид, сөрөг хүчний дэмжигчдийн дургүйцлийг намжаасангүй.
Белайдын ах Абделмажид Белайд ахынхаа үхэлд Ерөнхий сайд Жебалийн толгойлдог “Энхада” намыг буруутгасан байна. Тэрбээр “Белайдын үхэл бол Тунисийн ард түмэнд илгээсэн мессэж. Амаа хамхи, эсвэл чамайг үхэл хүлээж байна гэдгийг илтгэж байна” хэмээжээ.
1964 оны арваннэгдүгээр сард мэндэлсэн хуульч, хүнийг эрхийг хамгаалагч Белайд Тунис хотын захад орших нам гүм, Менза гэх тосгонд амьдардаг байжээ. Түүний хөршийн хэлснээр эхлээд нэг удаа буун дуу гарсан. Байшингаасаа харахад зэвсэглэсэн этгээд ойрын зайнаас дахин хоёр удаа Белайд руу буудсан гэжээ. Нэг сум Белайдын цээжин тус газар нь туссан байна. Түргэн тусламжийнхан яаралтай хэргийн газарт ирсэн боловч Белайд хэдийнэ амьсгал хураасан байжээ. Белайдын байрны ойролцоо мотоцикльтой этгээд зогсч, буутай этгээдийг хүлээж байгаад хоёул хамт зугтсан гэнэ.
