Намжилцэрэнгийн САРАНГЭРЭЛ
“Ижий бурхад”-ын хойморт Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, хошин урлагийн хатан ижий Балдандоржийн Туяаг түүний дүү Оюуны хамт урилаа. Тэдний ижий Үнэнбуянгийн Гүнсмаа Говь-Алтай аймгийн Эрдэнэ сумын уугуул, авьяаслаг, ажилсаг ёстой л хүний дээд байсныг өдгөө мэдэх хүн олон. Тэнгэрт дэвшээд гуч гаруй жил болж буй ижий нь өдгөө тэдний зүрх сэтгэлд цэл залуухнаараа оршин буйг эгч дүүс ийн ярилаа.
ЭЭЖИЙГ МИНЬ НАЛАЙХЫН НАНСАЛМАА ГЭДЭГ БАЙВ
Б.Туяа /Б.Т/: Ээжийг минь Гүнсмаа гэдэг ч ах дүүс минь Гүнж гэнэ. Ээжийн минь тус дэмийг хүртээгүй, халуун сэтгэлийг нь мэдрээгүй хүн ховор учраас ах дүүсээр тогтохгүй айл аймаг явсан улс, эмчлүүлж эдгэрсэн хүмүүс нь ч түүнийг гүнж мэт хүндэлдэг байсан юм.
Б.Оюун /Б.О/: Ээж минь Хүн эмнэлгийн сургууль төгссөн, эмч. Налайхад байсан болохоор түргэнд явна, мэс засалд орно, хүүхэд эх барьж авна, эмчилнэ. Хийхгүй ажилгүй. Дээр нь тал талын авьяастай. Оёж хатгана, нэхнэ, дуулж хуурдана, хөгжим тоглоно. Морины тухай дуунуудыг Нансалмаа гуай шиг дуулдаг болохоор Налайхын Нансалмаа гэдэг байлаа шүү дээ, ээжийг.
Б.Т: Ээж их адтай, сэргэлэн хүн. Хийж чадахгүй ажил, шийдэж хүчрэхгүй асуудал гэж байхгүй. Аливааг их амархнаар шийдчихнэ. Манай хөгшин ээж тийм хүн байсан юм. Их сэргэлэн, сайхан дуулдаг. Нутагт хөгшин ээжгүй найр болдоггүй байж. Манай гэр бүлд нэг гоё уламжлал байдаг юм. Цагаан сараар битүүний оройноос эхлээд дуулна. Өвөө, эмээ, аав ээж, ах дүүс бүгд дуулна. Үүр цайтал дуулахад нэг ч дуу давхардуулахгүй.
Б.О: Тэр үед зохиолын дуу цөөн. Голдуу нутгийнхаа дууг дуулна. Говь-Алтай чигийн дуунууд хоолойны чадал шаарддаг, дээд өнгөнөөс дуулдаг хүн л явуулна. Баргийн хүн ч дуулахгүй шүү дээ.
Б.Т: Ээжийн аавыг Үнэнбуян, ээжийг нь Нүдэнхүү гэдэг. Нутагтаа мал маллаж байгаад хотод орж ирсэн. Говь-Алтайд одоо ч Үнэнбуянгийн худаг, Үнэнбуянгийн туурь гэж байдаг юм. Эмээ нутагтаа нэлээд малтай чинээлэг айлын охин. Өвөө тэдний малыг хардаг байгаад охиныг нь аваад суучихсан юм билээ. Малаа бүрэн байна уу гэдгийг хөндий дэх хонхорыг дүүргэж байгаагаар нь баримжаалдаг айл байсан гэдэг.
Б.О: Хөгшин аав зам даваа их засна, худаг ус гаргана. Сүүлд намайг долдугаар ангид байхад манайх Айдасын давааны орчимд нүүж ирсэн байхад Хүдэрчулуун гэж хүүг дагуулаад нүх ухаад л явна. Бэлэн ус байхад худгаар яах юм гэхээр “Мал ууг, бид гүний ус ууя” гэж байсан. Шувуун фабрикийн гэр хорооллын хоёр талд Буянгийн худаг гээд хоёр ч худаг байсан. Одоо байгаа эсэхийг хэлж мэдэхгүй л байна. Хөдөөнөөс 1950-иад оны сүүлээр орж ирээд Шувуун фабрикт суурьшсан. Эмээ тэндхийн Соёлын ордонд цэвэрлэгч хийдэг. Тэтгэвэрт гартлаа л тэнд байсан.
ААВ МАЛ ХАЙЖ ЯВААД ЭЭЖИЙГ ОЛЖ ХАРСАН ГЭДЭГ
Б.Т: Аав дөрөвдүгээр баг, ээжийнх нэгдүгээр багийн айл. Мал хайж яваад аав өвөөгийнхөөр бууж, тэр үедээ ээжийг харсан гэдэг. Дараа нь шалтаг гаргаад дахиад очихдоо дээлээ давхарлаж өмсөөд явж. Өвөөгийн найман ханатай том гэрт биеэр жижиг аав минь хариугүй л харагдана гэж бодсон биз. Тэгээд ээжийн анхаарлыг татах ханагар эр болж харагдах гэж байгаа нь тэр. Үргэлжлэлийг www.zuuniimedee.mn сайтаас захиалан уншина уу.
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин
2025 ОНЫ НАЙМДУГААР САРЫН 29. БААСАН ГАРАГ. № 160 (7657)
Уншигч Танд “Зууны мэдээ” сонины нийтлэлтэй холбоотой санал, шүүмжлэл, хүсэлт байвал info@zuuniimedee..mn хаягаар илгээгээрэй.
