Э.БЭРЦЭЦЭГ
Хүмүүс өвдөгний үрэвсэл, хиймэл үе солих хагалгааны тухай их ярьдаг болжээ. Тиймээс энэ өвчний тухай болон сүүлийн үед хийгдэж байгаа оношлогоо, эмчилгээний талаар “Номиун” яс, үе мөчний төрөлжсөн эмнэлгийн захирал, тэргүүлэх зэргийн эмч С.Энхбурамтай ярилцлаа.
-“Өвдөгний нүдээр хатгалаа”, “Өвдөгний үеэ солиуллаа”, “Өвдөгөнд яс ургалаа” гэх мэтчилэн ярьдаг болжээ. Ер нь энэ төрлийн өвчин хэдэн насныханд түгээмэл тохиолдож байна вэ?
-Монгол хүмүүсийн дунд хамгийн түгээмэл тохиолддог үе мөчний өвчний нэг нь бидний ярьж заншсанаар өвдөгний үеэнд яс ургах буюу остеоартроз өвчин юм. Энэ өвчин нь 40-өөс дээш насанд тохиолддог, дэлхийн хүн амын 10-15 хувийг эзэлдэг өргөн тархалттай өвчин юм. Сүүлийн үед хүмүүс энэ өвчний талаарх ойлголтгүйгээс болж, өөрсдөө дур мэдэн эмчилгээ хийх, үеэндээ янз бүрийн тариа хийлгэдэг болж. Буруу эмчилгээ хийлгэснээс үений өвчин нь даамжирч, мэс заслын эмчилгээ хийлгэхээс өөр аргагүй байдалд орж байна. Иймээс уг өвчнөөс эрт хамгаалж, урьдчилан сэргийлж, зөв эмчлүүлсэн тохиолдолд ямар нэгэн хүндрэл үүсэлгүй бүрэн төгс эмчлэгдэх боломжтой өвчин юм.
-Тэгвэл өвдөгний үений ясны ургалтын талаар товчхон мэдээлэл өгөөч. Биед ямар өөрчлөлт орох вэ?
-Өвдөгний үений остеоартроз өвчин нь үений тэжээлийн дутагдалтай холбоотойгоор мөгөөрсний эрүүл бүтэц алдагдаж, яс, мөгөөрсний гадаргуу хэлбэрээ алдан барзайж, эвдэрч, зах ирмэгээр нь ясан ургацгууд ургахыг хэлж байгаа юм. Энэ үед үений зай нарийсч, үений хөдөлгөөн хязгаарлагдаж, үе, үений хүүдийн архаг үрэвсэл хүндрэн, шар ус хурж, ясны өнгөц, гүн давхрага сийрэгжин хөндий үүсдэг. Мөн үений дотоод даралт нэмэгдсэнээр үений холбооснууд сунан, үе муруйж, яс, үеэнд эргэшгүй өөрчлөлт гардаг. Энэ нь улмаар хөдөлмөрийн чадвараа алдахад хүрдэг.
-Энэ өвчинг илүүдэл жинтэй, настай хүмүүст илүү их тохиолддог гэж боддог шүү дээ. Яс ургалтыг үүсгэдэг үндсэн шалтгаанууд нь юу байх вэ?
-Гадна дотны олон хүчин зүйлээс шалтгаална. Тухайлбал, үений гэмтэл, спортын хэт ачаалал, хүний насны онцлог гэх мэт зүйлүүд нөлөөлнө. Жишээ нь, 45 хүртлэх насанд хоёр хувь, 45-64 насанд 17-35 хувь, 65-аас дээш насны нийт хүмүүсийн 63-85 хувьд илэрдэг. Эмэгтэйчүүдэд цэвэршилтийн дараа их ажиглагддаг. Мөн таны хэлсэнчлэн биеийн жингийн илүүдэлтэй хүмүүс эрүүл хүмүүсээс дөрөв дахин илүү өвдөх магадлалтай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, илүүдэл жин нь үеэнд ирэх ачааллыг нэмэгдүүлж, мөгөөрс эвдрэх нөхцөлийг бүрдүүлдэг. Хоол тэжээлийн зохисгүй хэрэглээ, хорт зуршил бас нөлөөлнө. Мөн тулгуур эрхтэний төрөлхийн болон олдмол гажиг, согогууд өвчин үүсгэх шалтгаан болдог. Удамшлын хүчин зүйлүүд ч бас нөлөөлнө. Харин хоёрдогч шалтгаан нь дотоод шүүрлийн эмгэг, бодисын солилцооны өөрчлөлт, үе мөчний үндсэн суурь өвчнүүд болох хэрх, хэрлэг, тулай, сүрьеэ, бруцеллёз өвчнүүд үений эвдрэл үүсгэх үндсэн шалтгаанууд болдог.
-Ясны ургалт нь ямар үе шаттай явагдах вэ. Хөл янгинаж өвдөх, өвдөгний нүдээр хөндүүрлэх гэх мэт тодорхой шинж тэмдэг илэрнэ биз?
-Остеоартроз өвчний явцыг зовиур, илрэх шинж тэмдэг, рентген зургийн өөрчлөлтөөс шалтгаалан гурван үед хувааж үздэг. Тухайлбал, нэгдүгээр үед, үеэр хөшиж өвдөх, удаан зогсох, удаан явсны дараа үеэр өвдөнө. Үеэр нужигнаж бага зэрэг дуугарна. Рентген зурагт үений зай үл ялиг нарийсч, үений гадарга барзайж, зах ирмэгээр нь өөрчлөлт өгч эхэлдэг.
Хоёрдугаар үед, өвчний шинж хурцаар илэрч эхэлнэ. Байнгын өвдөлт өгнө, өглөө, оройд адилхан өвдөлт их өгнө. Тайван үед арай багасна.Явахад хөдөлгөөн удааширч, хөдөлгөөн хийхэд үеэр нужигнаж дуугарна. Хөдөлгөөн хагас хязгаарлагдаж, гүйцэд нугалж, тэнийлгэхэд хүндрэл үүснэ. Үеэр заримдаа хурц өвдөлт өгч, үе үе гацна. Үе орчмын зөөлөн эдэд өвчин үүснэ. Үений хэлбэр алдагдаж, үе хавдаж үрэвсэнэ гэх мэт. Харин хамгийн хүнд буюу гуравдугаар үе шатанд, байнга өвдөж, хавдан, үений хөдөлгөөн хязгаарлагдаж, үе хэлбэрээ алддаг. Үений доторхи бүтэц алдагдаж, үений холбоос сунаж, үеэр муруйна. Рентгенд үений зай нийлж, зах ирмэгээр нь их хэмжээний ясан ургацгууд ургаж, мөгөөрс бүтэн эвдэрч, ясны хөндийд их хэмжээний хөндийнүүд үүсч сийрэгжин бүтэц нь өөрчлөгддөг. Тиймээс хүмүүс дээрх шинж тэмдэг илрэх төдийд л эмнэлэгт хандаж, үзүүлэх шаардлагатай.
-Өвчний явцаас шалтгаалаад эмчилгээ нь бас өөр байдаг байх. Ямартай ч бүр хүндэрсэн үед нь мэс засал хийдэг үү?
-Остеоартрозын эмчилгээг үе шатнаас нь хамаарч, 1-2 дугаар үед нь эмийн болон үений хөндийн эмчилгээг хийдэг. Гуравдугаар үеэнд орсон үед мэс заслын эмчилгээг хийнэ. Эмийн эмчилгээний үндсэн зарчим нь үений үрэвслийг дарж, өвдөлтийг намжааж, үений эвдрэлийг зогсоон, мөгөөрсийг нөхөн сэргээж, үений шингэний зохицолдоог хэвийн байдалд нь оруулдаг. Ингэснээр ясны ургалт, эвдрэл 100 хувь зогсдог. Манайх энэ эмчилгээг 2004 оноос эхлэн хийж, олон зуун хүн мэс засал хийлгэлгүйгээр эдгэрч байна.
Мэс заслын эмчилгээний аргын хувьд хэд хэдэн янз байдаг. Сүүлийн үед, үеэнд хиймэл үе суулгах буюу протезийн хагалгааг хийж байна. Энэ нь төгс эмчилгээнд тооцогддог. Гэхдээ ясны дотоод бүтцэд өөрчлөлт багатай үед ургасан яс, мөгөөрсийг мэс заслаар авах хагалгаа хийдэг бөгөөд үр дүн сайтай эмчилгээний арга юм. Үүний давуу тал нь хүний биед гадны биет байдаггүйгээрээ чухал ач холбогдолтой. Түүнчлэн үений дурангийн мэс ажилбар оношлогоо,эмчилгээний дэвшилтэт аргуудын нэг юм. Үений сэргээн засах эмчилгээ ч бас чухал. Үений хөдөлгөөн, булчингийн хүчийг нэмэгдүүлж, үйл ажиллагааг сэргээх ач холбогдолтой юм. Үений хөдөлгөөн алдагдсан тохиолдолд мөчдөд тодорхой хэмжээний богиносолт үүсч, үүнээс үүдэн нуруу болон бусад үеэнд өөрчлөлт ордог.
-Манайхан зарим нь кальци их уух юм. Үендээ бас шингэн нөхөх, өвчин намдаах тариа тариуллаа гэх юм. Эдгээр нь хэр тохиромжтой эмчилгээ вэ?
- Яс үений өөрчлөлттэй хүмүүст зөвлөхөд, яс мөгөөрсний эвдрэл үүсгэдэг үе, мөчний суурь өвчинг бага дээр нь хүндрүүлэхгүйгээр мэргэжлийн эмч нараар төгс эмчлүүлэх хэрэгтэй. Үүний тулд онош зөв байж, холбогдох рентген зураг, лаборатори шинжилгээгээр баталгаажуулан, эмчилгээгээ сайн хийх хэрэгтэй.
Ясны ургалт, мөгөөрсний эвдрэлийн үед хоёрдогчоор үений үрэвсэл үүсч, архаг хэлбэрт ордог тул халуун чанартай шавар, лааны тосон эмчилгээ, бүх төрлийн шарлага, халуун чанартай наалт, тосон түрхлэг хэрэглэхдээ заавал мэргэжлийн эмчийн зөвлөлгөөг авах хэрэгтэй. Мөн даарахгүй дулаан байх, хүйтэн устай болгоомжтой харьцах, янз бүрийн гэмтлээс болгоомжлох, үенд ирэх ачааллаа зөв тохируулах, сэдрээх хоол хүнснээс татгалзах хэрэгтэй. Түүнчлэн кальцийн бэлдмэл нь ясны ургалт, шохойжилтыг нэмэгдүүлдэг болохыг анхаарах нь чухал. Глюкозамин, хондроитин сульфат зэрэг мөгөөрсний эдийг нөхөн төлжүүлэх, үений шингэний зохицолдоог зохицуулдаг нэмэлт бэлдмэлүүд нь үрэвсэл өвдөлтийг сэдрээх хүчин зүйл болдог тул заавал мэргэжлийн эмчтэй зөвлөж хэрэглэх шаардлагатай гэдгийг хэлье.
-Танай эмнэлэг энэ өвчинд ямар эмчилгээ хийж байна вэ. Ярилцлагынхаа төгсгөлд товчхон мэдээлэл өгөөч?
- “Номиун” эмнэлэг нь 2002 онд Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар байгуулагдаж, яс, үе мөчний төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн тусламжийг улсын хэмжээнд үзүүлж, олон жил тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид анагаах ухааны сүүлийн үеийн ололт амжилт, эмчилгээний шилдэг технологийг Монголдоо нэвтрүүлэн ард түмэндээ өгөөжтэй, сэтгэлд хүрсэн эмчилгээ хийж, ясны ургалт, яс, үе мөч, нурууны бүх төрлийн өвчнүүдэд сүүлийн үеийн сонгомол европ эмчилгээг уламжлалт засалтай хослуулан хийж байна. Мөн өвчин хүндэрсэн, эмийн эмчилгээ хийгээд үр дүн өгөхгүй тохиолдолд мэс заслын эмчилгээг хийж эмчилдэг.Бидэнтэй 91994689, 96664670 дугаарын утсаар холбогдож, дэлгэрэнгүй мэдээлэл авч болно.
