З.Батцэцэг
Ном уншихад зарцуулсан цаг нь тархинд биеийн хүчний үйл ажиллагааны нөлөөлөлтэй адил байдаг. Та юу уншиж байна. Өмнө нь ном унших нь эрхэм хобби байсан бол одоо олон хүн номыг дутуу үнэлдэг. Үүний зэрэгцээ ийм хобби нь амьдралыг уртасгах боломжтой. Энэ нь яагаад ашигтай вэ?
Эрдэмтэд юу гэж хэлж байна вэ?
Йелийн их сургуулийн эрдэмтэд ном унших, урт наслах хоёрын хооронд хүчтэй холбоотой болохыг харуулсан томоохон хэмжээний судалгааны ажил хийжээ. 3635 хүний мэдээллийг судалсан байна.
Судалгаанд хамрагдагсдыг 12 жилийн турш ажиглахад долоо хоногт 3.5 цаг хүртэл ном уншдаг хүмүүс уншдаггүй хүмүүсээс нас барах магадлал 17 хувиар бага байна. Мөн долоо хоногт 3-5 цагаас илүү ном уншдаг хүмүүсийн нас барах эрсдэл 23 хувиар бага байжээ. Уншдаг хүмүүсийн дундаж наслалт ном уншдаггүй хүмүүсийнхээс дунджаар хоёр жилээр урт байдаг.
Өөр нэг сонирхолтой судалгааг Питтсбург (АНУ) дахь Карнеги Меллон их сургуулийн эрдэмтэд хийжээ. Туршилтад оролцогчид их хэмжээний уншлага агуулсан тусгай хөтөлбөрийн дагуу зургаан сарын турш суралцсан байна. Сургалтын хугацааны төгсгөлд судлаачид тархин дахь цагаан бодисын хэмжээ ихэссэн болохыг тогтоожээ. Энэ нь мэдрэлийн системийн янз бүрийн хэсгүүдийн харилцан холболтыг хангадаг. Энэ нь эргээд бидний биеийн бүх ажлыг зохицуулах үүрэгтэй.
Стрессийн эм
Екатерина Тур- эмч, сэтгэл зүйч, мэдрэлийн сэтгэл судлаач, түгшүүрийн мэргэжилтэн “Унших нь бодит байдлаас, ялангуяа стрессээс ангижрах гайхалтай бөгөөд эрүүл арга юм. Стрессийг зохицуулахгүй бол архагшдаг гэдгийг хүн бүр мэддэг. Энэ нь эргээд сэтгэц, дотоод эрхтэнд (психосоматик) сөргөөр нөлөөлж, өвчин эсвэл нас баралтын дундаж наслалтыг бууруулахад хүргэдэг. Гэхдээ амрах чадварт сурснаар үүнээс зайлсхийх боломжтой” гэв.
Амрах аргуудын нэг бол зүгээр л унших явдал юм. Хөнжлөө нөмрөөд, номоо нээж, стресс, түгшүүрээс ангижрах боломжийг олгодог утга зохиолын ертөнцөд бид өөрсдийгөө олдог. Сонирхолтой номтой цагийг өнгөрөөх нь тайвширч, зүрхний цохилт, булчингийн чангарлыг бууруулдаг.
Их Британийн Сассексийн их сургуульд 2009 онд хийсэн судалгаагаар ном унших нь стрессийн түвшинг 68 хүртэл хувиар бууруулдаг болохыг тогтоожээ. Туршилтын үеэр уран зөгнөлийн ертөнцөд шумбах нь хөгжим сонсох, аяга халуун цай уухаас илүү хурдан тайвшрахад тусалдаг болохыг тогтоожээ. Учир нь зохиомол бодит байдал нь өдөр тутмын амьдралд тохиолддог стресстэй нөхцөл байдлаас ангид байдаг.
Ном унших нь амьдралыг уртасгадаг зурган шалтгаан:
- Ном унших нь тархинд биеийн хүчний үйл ажиллагааны нөлөөлөлтэй адил юм. Энэ үйл явцын явцад тархи идэвхтэй ажилладаг: мэдрэлийн шинэ холболтууд үүсч, улмаар нягтрал нэмэгдэж, янз бүрийн дүр төрх (төсөөлөл, дүрслэл), санах ой, анхаарал болон бусад танин мэдэхүйн чадварыг сургадаг.
- Дуу авиаг таних, чөлөөтэй унших, текстийг хурдан ойлгох, мэдээллийг тусгах, боловсруулах чадварыг сайжруулдаг.
- Энэ хоббины ачаар тархины мэдрэлийн хэсгүүд идэвхжиж, бодит туршлага хуримтлуулахтай адил ажилладаг байна.
- Хэрэв та өдөр бүр ном уншдаг бол танин мэдэхүйн чадварын бууралтыг удаашруулж, тархиа хэвийн байдалд байлгаж, оюун ухаан муудах, Альцгеймерийн өвчнөөс зайлсхийх боломжтой.
- Сайн уншдаг хүмүүс уншдаггүй хүмүүсээс илүү шүүмжлэлтэй сэтгэдэг. Тийм ч учраас уншигчид янз бүрийн нөхцөлд логикийг ашиглаж, ид шидийн сэтгэлгээнд авталгүйгээр амьдралаа өөрсөддөө найдаж, бүтээдэг.
- Стас Бабицкий- зохиолч. “Сүүлийн 20 жилийн хугацаанд хэвлэн нийтлэгчид зохиолчдод хамгийн сайн борлуулалттай романууд биш, харин цуврал номууд байдаг гэж итгүүлсэн: “Харри Поттер”, “Эргүүл”, “Мөс ба галын дуу”, “Каменская”, “Фандорин”, “Мармеладов мөрдөгч”, “Бүрэнхий” болон гадаадад маш олон амжилттай жишээнүүд байдаг”. Энэ нь урт наслалттай ямар холбоотой вэ?
Ийм цувралын шинэ ном бүр тэр дороо бестселлер болж, зохиолчид нь зогсолтгүй бичдэг бөгөөд уншигчид дуртай баатруудынхаа адал явдлуудыг үргэлжлүүлэхийг тэсэн ядан хүлээж суудаг.
Тиймээс хэрэв хэн нэгэн цувралыг уншиж эхэлбэл эцсийн ном гарахыг хүлээх нь гарцаагүй. Дараа нь дахиад нэг жилийн турш тэд Белла яагаад хүн чоно биш цус сорогчийг сонгосон, Ланнистерыхан бүх өрийг төлж чадсан эсэх талаар форум дээр маргах болно.
Уншигчид бол зөрүүд хүмүүс бөгөөд үргэлжлэл бүхий олон ном унших тусам урт наслах магадлал өндөр байдаг. Биднийг багаас л хамгийн сайхан бэлэг бол ном гэж хэлдэг байсан нь гайхах зүйл биш юм! Энэ нь зөвхөн боловсролын зугаа цэнгэл төдийгүй бидний эрүүл мэнд, урт наслалтад тустай юм.
Эх сурвалж:www.polit.mn
