УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатартай ярилцлаа.

-Шинэ гишүүд танга­рагаа өрчихөөд л наадмын амралт залгасан. Та хаана, яаж наадамлав?

-Архангай аймгийн Чулуут суманд аав, ээжийнд хүүхдүүд маань амар­даг. Тэнд очиж хөдөө малд явж, тугалын хашаа цэвэр­лэж амраад ирлээ. Жил бүр ингэж амардаг юм.

-Энэ жилийн амралт өөр байгаагүй гэж үү. Гишүүн болоод очсон, таныг гэсэн хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж үү?

-Ялгаа алга, би ч хэвээ­рээ. Харин хүмүүсийн өмнө илүү хариуцлага үүр­нэ. Наадмын хэд хоно­гийн амралтыг ашиглах­гүй бол надад амралт ол­дох­гүй. Хөдөө очиж хийх ажлаа нэлээд сайн бодож төлөвлөлөө.

-Юу хийхээр төлөвлөв. Ер нь та бие даасан мө­рийн хөтөлбөртэй биз дээ?

-Мөрийн хөтөлбөрийн гол зүйл нь үйлдвэр­лэ­лийг хөгжүүлж, ажлын байрыг бий болгоно. Мөн Дархан-Уул аймгийн тө­рийн үйлчилгээ, түүнтэй хол­боотой хөрөнгийг ард иргэдэд бүгдийг нь нээлт­тэй болгоно. Тендерийг нээлттэй болгоно. Ажил олгогч эздийн холбоо гэж бизнесмэнүүдийн өөрс­дийнх нь бүтцийн бай­гуул­лага бий. Тэднээр дамжин тендерийг өгөх, хөрөнгийг ил тод байлгах ёстой. Аймгийн ҮЭХ, тө­рийн бус байгууллагууд бий. Тэр бүгдийг хүчтэй болгож, дарга нарыг үйл­чил­дэг болгоно. Дарга нар эрх мэдэлтэй хүчтэй хү­мүүс биш, иргэдэд үйлчлэх л ёстой. Ойрын төлөв­лө­гөөгөө боловсруулчихсан. Иргэдийн амралт сунж­раад миний төлөвлөгөөнд бага зэрэг өөрчлөлт орох нь. Миний төлөвлөснөөр энэ сарын 20 гэхэд Дархан-Уул аймагт очиж  иргэдээс юуг, яаж хийвэл зохистой вэ гэдгээ асуух гэсэн юм.

Би юу хийх вэ гэдгээ тодорхой болгочихлоо. Одоо түүнийгээ болж бай­на уу, нэмэх, хасах зүйл юу байна вэ гэдгээ иргэд, сонгогчдоосоо асууна. Мон­голын улстөрчид, төр ард түмнээсээ юу хийх вэ, яаж хийх вэ, та үүнд яаж оролцох вэ гэж асууж су­рах хэрэгтэй. Түүнээс “Та зүгээр байж бай, мөнгө өгнө, зүгээр л наамайг сонгочих” гэх нь зөв хандлага биш.

-Та бие даагч гишүүн учраас мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх боломж хэр байгаа юм бол?

-Маш их бий. Яагаад гэвэл нам гэдэг барьцаанд орохгүй шүү дээ. УИХ-ын гишүүнийг нам сонго­сон уу, иргэд сонгосон уу гэдгээ улстөрчид эргэж харах ёстой. Уг нь би ца­лин, тэтгэврийг нэмэхийг дэмжиж байгаа, гэвч бүлэг зөвшөөрөхгүй учир яаж ч чадахгүй байна гэж ярь­даг. Энэ бол Монголын улс төр буруу тийш явж байна гэсэн үг. Харин ч эрх чө­лөөтэй, иргэдийнхээ төлөө ажиллах бүрэн боломж надад байна.

-Бие даагч гишүүнээ­рээ байх юм уу. Аль нэгэн нам, эвсэлд нэгдэх үү?

-Бие даагч гэдэг ямар хүчтэй юм, юу хийж болох вэ гэдгийг түмэн олондоо харуулахын төлөө ажил­лана. Намайг дарханчууд маань бие даагчаар л сонгосон.

-Таныг ИЗНН-тай тохирсон, тус нам нэг мандатаа Дарханд сул үлдээсэн гэсэн шүү дээ?

-Цуу үг байна.

-Танд аль нэг намаас урилга ирээгүй гэж үү?

-Хэн нэгэн хүн надад итгээд дотночилж ярьсан зүйлийг би олон нийтэд ил болгох нь жудаггүй. Тэгэ­хээр энэ чигийн яриа бол­сон, болоогүй ч байж бол­но. Би ирэх дөрвөн жилд бие даагч байна гэсэн ха­туу байр суурьтай байгаа.

-Шинэ гишүүн өрөөн­дөө хэр тохижиж байна вэ?

-Компьютертэй, ин­тер­неттэй боллоо. Үйлд­вэрч­ний эвлэлд анх ороход зааж сургаж байсан баг­шийгаа зөвлөхөөрөө авч ажиллаж байна. Багштай­гаа хийх ажлаа ярилцаад сууж байна.  

-Таны энгэрт УИХ-ын гишүүний тэмдэгээс гадна Үйлдвэрчний эвлэлийн тэмдэг харагдлаа. Хоёр ажилтай байх юм уу?

-Би МҮЭХ-ны тэр­гүүн хэвээрээ байгаа. Төрийн бус байгууллага учир ажлаа шилжүүлэхгүй. Төрийн бус байгууллага толгойлдоггүй УИХ-ын гишүүн байдаггүй шүү дээ. Бүгдээрээ л нэг холбооны ерөнхийлөгчөөр ажилладаг. Зөвхөн С.Ган­баатар УИХ-д ороогүй. МҮЭХ-ны мянга мянган гишүүн УИХ-д дуу хоо­лойгоо бүрдүүлэх болом­жийг манай дарханчууд өгсөн.

-Та парламентын гадна байхдаа УИХ, Засгийн газрыг шүүмжилдэг, жагс­даг, тэмцдэг байсан. Одоо Төрийн ордонд ороод ир­лээ. Шүүмжлэл үргэлжлэх үү, эсвэл дуугуй суух уу?

-Иргэдэд амалснаа бие­лүүлж, чин үнэнээр ажиллаж чадвал шүүмж­лэх ямар ч шаардлага алга. Надад ч амар байна. Иргэ­дийн төлөө сайн зүйл хийх­гүй, асуудал бүрхэг, зөв­хөн фракц бүлэглэл той­роод явчих юм бол шүүмж­лэх нь битгий хэл талбай дээр гараад жагсах, тэм­цэх эрх надад нээлттэй байгаа.

-УИХ-ын гишүүн талбай дээр жагсах нь хэр зохимжтой юм бол?

-Хамгийн зохимжтой. Гишүүд тусмаа жагсах ёстой юм шүү дээ. Иргэ­дийг төлөөлж, тэдний дуу хоолой болж тэмцэх ман­дат авчи­хаад гишүүн бол­лоо гээд өөрчлөгдвөл буруудна.

-Талбай дээр жагсч, төр, засгийн удирд­лагуу­дыг шүүмжилдэг хүн дотор нь орохоор уусаад алга бол­чих вий гэсэн бол­гоомжлол байна л даа?

-Ийм ойлголт маш олон хүнд төрүүлчихсэн байдаг. Түүнийг эвдэх бо­ломж надад олдлоо.

-Та анхдугаар чуулга­ны тангараг өргөх ёслолд ган­цаа­раа зангиагүй ирсэн нь содон харагдсан. Зан­гиагаа мартчихсан уу, бусдаас ялгарах имиж үү. Төрөө хүндэлсэнгүй гэх шүүмжлэл бас гарсан шүү дээ?

-Яагаад ганцаараа зан­гиагүй сууж байсан бэ гэдгийг асуух юм. Жижиг зүйл мэт боловч хүмүүст содон харагдсан юм шиг байна. УИХ-ын гишүүн боллоо гээд бусад гишүүнтэй адилхан байх албагүй. Төрийг хүндлээ­гүй­дээ биш. Төрийг хүнд­лэхийн тулд зангиа зүүх ёстой гэсэн код байдаг бол би зүүнэ. Одоогоор тийм зүйл алга. Би хэдэн мянган зангиагүй хүмүүсийг тө­лөөлдөг. Зангиа зүүдэг хүмүүсийг ч төлөөлдөг. Миний төлөөлж байгаа, намайг УИХ-д оруулсан хүмүүсийн олонхи нь зан­гиа зүүдэггүй. Би УИХ-д оро­хоос өмнө ч зангиа зүүж байгаагүй, ороод ч зангиа зүүхгүй. Энэ бол гадаад имиж биш, миний дотоод сэтгэл ч ийм бай­гаа. Харин надад өөрчлөгд­сөн ганцхан зүйл байгаа шүү.

-Тэр нь юу юм бэ?

-Иргэдийн төлөө дуу хоолойгоо гаргахад мэдээ­лэл авах илүү боломжтой боллоо. Эндээс мэдээлэл авах гэж 14 хоног жагсдаг юм шүү дээ. Сайд, агент­лагийн дарга, аймгийн дарга нар жирийн хөдөл­мөрчин олон­той холбоо­той, тэд­ний эрх ашгийг зөрчсөн шийдвэр гаргах­даа хүсэл сонирхлыг нь  харгалзсан уу, үгүй юу гэдгийг дуудаж асуух эрх надад олдсон. Үүгээрээ л ялгаатай. Энд болж буй мэдээллийг жирийн иргэдэд, МҮЭХ-нд, Ажил олгогч эздийн холбоонд  байнга мэдээлж, тэдний саналыг авах нь миний үндсэн ажил. Хэрэв энд бүлэг, фракцаараа асуу­далд хандвал би тэднийгээ босгож хамтарч ажил­лана. Би хамгийн түрүүнд хийх ажлаа жагсаагаад бич­чих­лээ. Оюутолгойн анхны үйлдвэрлэл энэ сараас эхэлнэ. Ажилчдын 90 хувь нь монголчууд байна гэсэн. Түүний бэлт­гэл хаана байна. Би үүнийг дөрвөн жил шаард­­сан. Дараа нь Шударга өрсөлдөөөн, хэрэглэгчийн төлөө газраас 17,2 тэрбум төгрөгөө нэхнэ. Шатахуун импортлогчид үгсэн хуй­валд­сан гэж ногдуулсан торгуулыг яагаад цуцалс­ныг, яагаад Д.Лхагва гэдэг хүнд хариуцлага тооцохгүй байгааг асууна. Хөдөл­мөрийн хөлсний доод хэм­жээг Т.Ганди сайд нэмэг­дүүлэх ёстой байсан. Дол­ду­гаар сар гарсан ч энэ ажлыг яагаад хийхгүй байгааг асууна. Үүнээс болж жирийн ажилчид, хөдөлмөрчид хохирч бай­гаа. Өнөөдөр гишүүний бланкаа авчихлаа. Бичгээ явуулна.

-Таныг нэр дэвших таамаг байгаа­гүй. Гэнэт л Дарханд дэвшихээр бол­сон. Яагаад Дархан-Уулын тойргийг сонгосон юм бэ?

-Дархан хамгийн эрсдэлтэй, өрсөлдөөнтэй тойрог байсан. Би нийс­лэлд өрсөлдсөн бол хамаа­г­үй боломжтой, амар хял­бар байсныг үгүйсгэхгүй. Би ажил хийж, үр дүн гаргамаар байна. Дарханд ажлын байр, үйлдвэрлэл хэрэгтэй. Улсын, аймгийн төсвийг иргэдэд ил тод болгож, төсвөөс хулгай хийх боломжийг хааж үр дүн гаргамаар байна. Иймээс Дарханыг сонгосон.

-Өрсөлдөөнтэй, эрс­дэл­тэй гэж бусад өрсөл­дөгчөө хэлж байна уу, том хот учраас сонирхолтой тойрог байсан юм уу?

-Монголын хоёрду­гаар нийслэл. Тэнд 15 хүн өрсөлдсөн. Хүчтэй, турш­лагатай, чадвартай сайн улстөрчид өрсөлдсөн ч дарханчууд надад итгэл хүлээлгэлээ.

-Сайн улстөрчидтэй өрсөлдөөд яллаа. Дар­хан­чууд таны юунд тэгтлээ их итгэсэн юм бол?

-Би өнгөрсөн найман жил УИХ-ын гишүүн юм шиг ажилласан. Сонгог­доогүй байхдаа бидний төлөө даарч хөрж тэмцсэн хүн сонгогдчихвол илүү хүчтэй дуугарч, үр дүнтэй алхам хийж чадна гэж тэд итгэсэн байх. Улстөрчид хор найруулаад нам дотор албан тушаал авах гээд зүтгэхийн оронд зүгээр л иргэдэд үйлчил, чин сэтгэ­лээсээ бай, жирийн иргэ­дийг асар их хүндэтгэж ажиллах ёстойг дархан­чууд маань улстөрчдөд ойлгууллаа.

-Та нийгэмд болохгүй асуудлыг босгож гудам­жинд жагсч тэмцдэг. Тэмц­лээ үр дүнд хүргэхийн тулд Засгийн газар, УИХ-тай яриа хэлэлцээ хий­дэг. Энэ бүгдийг дараа таныг хардах хүмүүс байсан. Ерөнхий сайдаас, УИХ-ын гишүүдээс мөнгө аваад, хуйвалдаад тэмцэл намжлаа гэж?

-Хуйвалдсан юм байх­гүй. Гэхдээ хуйвалдаад, тохироод ард түмний талд сайн шийдвэр гаргуулж чадвал түүн шиг сайн улстөрч хаана байна. Хү­мүүсийн тэтгэвэр, цалинг нэмэх талаар улстөрчдийг шахаанд оруулж тохирол­цоонд хүрнэ гэдэг сайн зүйл биз дээ. Шатахууны үнийг бууруулах талаар тэмцээд тохирч ойлгол­цолд хүрч үнэ буулгаж чадна гэдэг улстөрчийн хийх ажил. Асар их тэмцэл хийгээд ойголцохгүй, тохирохгүй хоёр тийш салвал намайг дэмжсэн хүмүүсийн хайран хөдөлмөрийг үр дүнгүй болгоно.

-Г.Уянга, Д.Батцогт, З.Баянсэлэнгэ, та гээд энэ парламентад жагсаг­чид олон орж ирлээ. Алаг­тай цоогтой парла­мент бүрдлээ гэсэн шүүмж­лэл маягийн зүйл байна. Та үүнийг хэрхэн хүлээж авч байна вэ?

-Ард түмэн юу хүсч байна, хэнийг сонгомоор байна түүнийгээ л хийсэн. Хажуугаас  нь тийм хүн байх ёстой гэж хэлэх буруу. Хүмүүст ямраар таалагдаж, итгэлийг нь хүлээнэ, түүгээрээ л байх ёстой. Энэ бол алтан дүрэм. Хүмүүс “Чи баян юм байна, манай тойрог дээр маш их гурил, будаа тараадаг шүү” гээд сонго­вол түүгээрээ л байна биз. Түүнээс мянга мянган хүний төлөө тэмцэж, тэм­цэж гарч ирээд казино­гийн хууль баталж болохгүй.