Б.АЛТАН
Технологийн цойлолт, оньсого шиг геополитик жилийн дараах дэлхийд хэрхэн яаж нөлөөлөхийг хэлэх боломжгүй болчихлоо. Хөгжлийн асар хурдтай зуунд бид амьдарч байна. Энэ цаг үед ухаалгаар хамтарсан улс орнуудын эдийн засаг тэлж хүчирхэгжинэ. Яг өдийд Монгол улс технологийн шинэ ноу хау нэвтрүүлэх, хиймэл оюун ухаан хөгжүүлэх гэхчлэн дэлхийн дайдад өрнөж буй шинэ бүхэн дээр АНУ, Европ, Сингапур, Япон, Солонгостой хамтарч, төрийн өндөр төвшний айлчлалынхаа гол сэдэв болгочихсон явах учиртай юм.
Харамсалтай нь манай улсад дэлхийн шинэ дэгт зохицсон гадаад бодлого огт алга. Гадаад харилцааны сайд энэ салбарыг удирдаж буй таван жилийн хугацаанд хоёрхон юм хийлээ. Төрийн өндөрлөгүүдийг посткоммунист орнуудаар шил дарааллан аялууллаа. Ерөнхийлөгчийг гэхэд л Оросын нөлөөнөөс өнөө ч гараагүй хөгжил буурай “стан”-уудаар айлчлуулсан. Одоо ч төрийн тэргүүн бас нэгэн “стан”-д нь төрийн айлчлал хийж байна. Дэлхийн газрын зураг яаж ч өөрчлөгдөж магадгүй болсон өнөө цагт “стан”-уудад хийх төрийн айлчлалын тун нь хэтрэхээр барах уу болчихлоо. Уг нь Ерөнхийлөгч маань яг өдийд технологийн хөгжлөөрөө толгой цохисон, дэлхийд нөлөө бүхий улсуудаар айлчилж, эдийн засгаа тэлэх хөрөнгө оруулалт татсан шигээ явах учиртай...
Гадаа харилцааны сайдын дараагийн хийж буй ажил бол гадны төрийн өндөрлөгүүдийг айлчилж ирэхээр морь, бөх сонирхуулж энтертайнмент шоу зохиодог явдал. Эдийн засаг бизнес, улстөрийн яриа хэлэлцээ өрнүүлж гавихгүйгээр гадны томчуудын айлчлалыг баллаж хаядаг болоод бас л таван жил өнгөрлөө.
Хамгийн сүүлийн, хамгийн тод жишээ гэхэд Японы эзэн хааны айлчлал байна. Эдийн засаг, технологийн хөгжлөөрөө тэргүүлэгч гүрний эзэн хааныг эдийн засаг хөдөө аж ахуй, хиймэл оюун ухаан, үйлдвэрлэлийн салбарынхантайгаа уулзуулсангүй. Эдийн засагт нэмэртэй ганц ч гэрээ төсөл ярьсангүй. Ямартаа л МАК-ийн захирал Б.Нямтайширын эхнэр Д.Хулан нүүр хуудсандаа “Японы эзэн хаан ирнэ гэдэг ховор тохиолдол. Харамсалтай нь бид айлчлалын алтан боломжийг алдчихлаа. Урдаа барьж болох хэдэн бизнесийн төлөөллөө түлхүү уулзуулсан бол тэд төрийн намираан дор алтан боломжийг алдахгүй л байсан” гэж харамсаж бичихэв. Эзэн хааны айлчлалыг гадаад харилцааны сайд уламжлал ёсоороо энтертайнмент шоу болгочихсон. Учир мэдэх бүхэн “Ямар ч үр дүнгүй айлчлал боллоо. Алтан боломжоо алдлаа” гэж шүүмжилцгээнэ лээ. Хэнд ч ил үнэн нь тэр учраас бултаараа шүүмжлэх нь арга ч үгүй. Гадаад харилцааны сайд эмэгтэйн үед Монгол Улсын сүүлийн 30 жил явж ирсэн гадаад бодлогын суурь ганхлаа гэсэн утгатай шүүмжлэлийг Гадаад харилцааны үе үеийн сайд нар өөр зуураа хэлэлцдэг юм билээ. Төрийн өндөрлөгүүдээ хөгжил буурай орнуудаар айлчлуулж, эс бөгөөс өндөр хөгжилтэй улсын удирдагчдыг урьчихаад айраг уулгаж, морины уралдаан сонирхуулчихаад л үдэх болсон сайдыг ингэж шүүмлэхээс ч аргагүй.
Манай улсын гадаад харилцаа ийм ядруухан хэв маягаар өрнөж буй нь хатуу үнэн. Бас ийм байдлаар үргэлжлүүлж болохгүй нь маргашгүй үнэн.
Зүй нь улсынхаа гадаад бодлогыг зангидаж, дэлхийд Монголын нүүр царай болж яваа хүн мэдлэгтэй мэдрэмжтэй, мэдээлэлтэй байх ёстой. Харамсалтай нь манайхан төрийн албыг төрөл садан, анд нөхөрлөл, амраг янаглалын орон зай болгосныхоо төлөөсөнд өдгөө Монгол Улс өргөн дэлхийд жижигхэн харагдах гашуун тавиланг туулж явна. Туулж бус туулуулж байна гэх нь зөв байх.
Яг үнэндээ монголчууд өнгө өнгийн дээл өмсөж, гангардгаа өв уламжлалаа дэлхийд түгээж байна хэмээн андуурагч сайдаас залхаж байна. Геополитик, улстөрийн уран нүүдэл хийх нь бүү хэл энэ чигийн шинэ сонин мэдээллээс алс хүн энэ салбарт үнэндээ жижигдэж байна. Гадаад харилцааны сайдад ганц том үүрэг бий. Тэр нь улсынхаа төрийн томчуудыг нөлөө бүхий улсуудад айлчлуулж, улсдаа их хэмжээний хөрөнгө оруулалт татах. Харамсалтай нь манай сайдад ийм чадамж, нөлөө алга. Нөлөөгүй, чадамжгүй, мэргэжлийн бус дипломатч болохыг нь төрийн тэргүүний айлчлалыг ядуу буурай хэдэн “стан”-аас хэтрүүлэхгүй ирснээс нь харчихаж болно. Манай сайд улсынхаа эдийн засгийг тэлэхийн төлөө зүтгэхийн оронд төрийн тендер хамж хувийн компаниа мөнгөжүүлсээр ирсэн нь хэнд ч ил үнэн билээ.
Төрийн сайд хүнд байх бас нэг үнэт чанар бий. Тэр нь танхимынхаа бодлогыг дэмжиж, Монгол улсын гадаад харилцааг шат ахиулахын төлөө зүтгэх үнэнч чигч хандлага юм. Гадаад харилцааны сайд эмэгтэйд ийм чанар огт байхгүй. Ямар сайндаа л төрийн өндөрлөгүүдийн дунд хов базаж, өөрийнхөө ажиллаж байсан засгийг самрах вэ дээ. Одоо болохоор тэр дэлхийн дэвжээнд Монголыг самруулж байна. Энэ янзаараа яваад байвал манай улс дэлхийн хөгжлөөс гээгдэх нь тодорхой юм.
Орчин цагийн геополитикийг гярхай хардаг, шинжлэх ухаан, технологийн хувьслыг гүнзгий төвшинд анзаарчихдаг, өндөр хөгжилтэй улсуудтай ойлголцох ашигтай хэлэлцээ чадамж чадвартай, жил ирэх бүр хувьсаж буй дэлхийн эдийн засгийг ойлгож маневр хийх чансаатай орчин цагийн дипломатчаар гадаад харилцааны салбараа удирдуулмаар байна Ерөнхий сайд аа. Үр дүнд нь Г.Занданшатарын танхим гоё харагдана. Монголын эдийн засаг тэлнэ.
Камерын өмнө “гоёхон төрийн түшээ эмэгтэй” гэсэн улстөр хийхдээ л гаргууд сайдаас салж байж л бид улсаараа хөгжнө. Өнгө өнгийн дээл сольж өмсч, сонжуу, цоргиу харцаар камер өөд ширтэж ярихаар нь өөрийг нь жинхэнэ монгол төрийн түшээ, сайд гэж харна хэмээн эндүүрдэг шиг байгаа юм. Харамсалтай нь Монгол төрийн түшээ, Монгол улсын гадаад харилцааны сайд гэдэг ийм өнгөц, гялгар төрхөөр хэмжигдэхгүй. Дэлхийн том гүрнүүдтэй амжилттай харилцаа өрнүүлж, улсаа дэлхийн дэвжээнд тод харагдуулж чаддаг хүнийг л жинхэнэ монгол төрийн түшээ, улсын гадаад бодлогыг зангидсан том сайд гэж хүлээн зөвшөөрдөг юм.
РЕДАКЦЫН БУС НИЙТЛЭЛ
