З.БАТЦЭЦЭГ

Албан бусаар хөлөг онгоц мөсөн уултай мөргөлдсөн нь XX зууны хамгийн дуулиантай гамшиг гэж тооцогддог. Үүнд Жеймс Камероны найруулж, Кейт Уинслет, Леонардо Ди Каприо нарын тоглосон кино амжилттай гэгдэх болсонд нь нөлөөлсөн. Титаник үнэхээр олон хайрын түүхийг устгасан бөгөөд хамгийн том гамшиг нь 1600 шахам хүний ​​аминд хүрсэн явдал билээ.

 

Брюс Исмейгийн удирдлага дор Британийн хамгийн том усан тээврийн компани White Star Line 1907 онд “Олимпийн” зэрэглэлийн гурван хөлөг онгоц бүтээх төслийг хэрэгжүүлж, нээлт хийсэн. Гэвч “Олимп” нэртэй хөлөг далайд удаан хугацаагаар аялсан бол ах дүү Титаник, Британик хоёр богино бөгөөд эмгэнэлтэй хувь тавилантай тулгарсан.

Британик онгоцыг дайны үеэр гаргасан бөгөөд 1916 онд Грекийн булангийн ойролцоо минад өртжээ. Хөлөг онгоц 57 минутын дотор живсэн боловч онгоцонд байсан 1066 хүнийг чадварлаг нүүлгэн шилжүүлсэн ч гэлээ 30 хүн нас баржээ. Энэ нь 1912 оны дөрөвдүгээр сарын 14-нөөс 15-нд шилжих шөнө далайн ёроолд булагдсан Титаникийн эмгэнэлт явдалтай харьцуулах цөөн гэж хэлж болох тоо. Титаникт байсан  2225 хүнээс 712 нь л амьд үлдэж чадсан билээ.

Хөлөг онгоцны цорын ганц аялал нь мөсөн уултай мөргөлдөж, хүмүүсийн ихэнх нь мөсөн усанд хөлдөж нас барсныг бүгд мэднэ. Гэхдээ гамшгаас зайлсхийж, олон зорчигчийг аварч чадах байсан болов уу?

 

Аюулгүй байдлын төлөө биш харин ая тухтай байдалд санаа тавьсан

 

Гуравдугаар зэрэглэлийн зорчигчид, хөлгийн багийнхан дунд нас барсан хүмүүсийн тоо хамгийн их байсан бол нэгдүгээр зэрэглэлийн язгууртнуудын тоо хамгийн цөөн байв.

11 давхар барилга шиг өндөр, давхар ёроолтой, 16 тасалгаанд хуваагдсан бэхэлгээ болон доод тавцан нь доторлогоог аль болох аюулгүй болгосон тул живэх боломжгүй гэж үздэг байв. Сонин хэвлэлүүд Титаникийн найдвартай байдалд итгэх итгэлийг олон нийтэд улам төрүүлж, анхны аялалд гарах нь мөрөөдөл биелэх мэт санагдуулахад хувь нэмрээ оруулжээ.

Зөвхөн саятнууд нэгдүгээр зэрэглэлийн тасалбар авах боломжтой байсан. Тэр үед төлсөн 3500 доллар нь өнөө үеийн 100,000 доллартай тэнцэх болно. Гуравдугаар зэрэглэлийн тасалбарыг гадаадад шинэ амьдрал эхлүүлэх гэж найдаж буй цагаачдад зориулж нөөцөлсөн бөгөөд тэд аялалд зориулж ердөө 35 доллар (өнөөдөр ойролцоогоор 1000 доллар) цуглуулахад л хангалттай байв.

Усан онгоцон дээрх нийгмийн давхаргын ялгаа нь илт байсан бөгөөд аяллын үеэр багийнхан ялангуяа нэгдүгээр зэрэглэлийнхний тав тухыг хангахын тулд бүх зүйлийг хийхийг хичээсэн. Энэ нь живэх шалтгаануудын нэгд шууд бусаар нөлөөлсөн гэж хожим түүхчид бичжээ. Дөрөвдүгээр сарын 14-нд Титаник долоон мөсөн сэрэмжлүүлэг хүлээн авсан боловч радиотой холбоотой асуудал, Кейп Рейс дэх релей станц руу зорчигчдоос хувийн цахилгаан утас илгээснээс болж радио операторууд хамгийн чухал мэдээллийг алджээ.

Нэгдүгээр зэрэглэлийн олон зорчигч хөлөг онгоц гэнэт хамраа өргөхөд л осолдох нь гарцаагүй гэдгийг ойлгосон.

Усан онгоцны үйлдвэрээс Нью-Йорк руу аль болох хурдан очих шахалт үзүүлсний улмаас онгоц өндөр хурдтай явж байсан бөгөөд ажиглагчид мөсөн уулыг хараад хурдан маневр хийх цаг байсангүй. 23:40 цагийн үед мөсөн гол баруун талын хажууг шүргэхэд Титаникийн 16 тасалгааны зургаа нь усаар дүүрч эхлэв. Өмнө нь халагдсан, дургүйцсэн далайчин сейфийн түлхүүрийг авч явсан тул харуулууд дурангүй байсан гэдэг нийтэд түгсэн яриа байдаг. Гэсэн хэдий ч ажиглагчид зарчмын хувьд ийм төхөөрөмжтэй байх ёсгүй байв. Цэлмэг шөнө мөс оройтож харагдах болсон шалтгаан нь мөсөн уул нь "хар" буюу нэг милийн алсаас харагдахуйц гэрэлтэх шинж чанаргүй, дээрээс нь доошоо харсан байдалтай байсан юм.

Хөлөг онгоцны загварт аюултай алдаа олдоогүй тул амь үрэгдсэн зохион бүтээгч Томас Эндрюсын цагаатгасан байна.

Шөнө дундын үед ерөнхий дизайнер Эндрюс хөлөг живэх гэж байгааг мэдэв. Дохиочид ослын дохиог илгээсэн боловч ихэнх нь хөлөг онгоцноос хэт хол байсан бөгөөд хамгийн ойрын хөлөг болох “Калифорниа”-гийн радио оператор унтсан, солигдох ээлж байхгүй тул SOS хүлээн аваагүй байна. Үүний үр дүнд Титаник шөнийн 02:20 цагт живж, зөвхөн өглөөний 4 цагт “Карпат”  хөлөг эмгэнэлт явдлын газарт ирэхэд хохирогчдын ихэнх нь мөстэй усанд хөлдөж амиа алдсан байжээ.

Аврах ажиллагаа том асуултуудыг төрүүлэв. Нэгдүгээрт, хүмүүст үхэх аюул тулгарсан тухай шууд мэдэгдээгүй тул олон хүн энэ нь жинхэнэ гамшиг гэхээсээ илүү бэлтгэл сургуулилт байсан гэж үзсэн байдаг. Хоёрдугаарт, бэлтгэл сургуулилтад цаг зав гаргаагүй тул багийнхан ийм үйл явдалд бэлтгэгдээгүй байв. Эцэст нь гуравдугаарт, гол алдаа нь хөлөг онгоцыг аврах завиар тоноглох тухай тэр үед хүлээн зөвшөөрөгдсөн дүрэмд байсан. Тэдгээрийн тоог зорчигчдын тоогоор биш, харин хөлөг онгоцны тонноор нь тооцдог байв.

20 аврах завинд ердөө 1178 хүн багтах боломжтой байсан бол онгоцонд 2225 хүн багтаж байжээ. Үүнийг ойлгосон ахмад хамгийн түрүүнд эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдийг завинд суулгах тушаал өгчээ. Гэсэн хэдий ч багийнхан завинуудыг хагас хоосон орхисон ...


Зорчигчид ба багийнхан

 

Ахмад Смит ухаалгаар ажилласан гэж орчин үеийнхэн дүгнэжээ.

Ахмад Эдвард Смит Титаникийн аялал нь түүний карьерын оргил болно гэж итгэж байсан. Хожим нь түүнийг онгоцны эмгэнэлт явдалд ихээхэн буруутгасан боловч Э.Смит нүүлгэн шилжүүлэх явцад сандралыг ямар нэгэн байдлаар дарахыг оролдсон бөгөөд эцсээ хүртэл хөлөг онгоцон дээр байсан тул түүний цогцос хэзээ ч олдоогүй.

Зорчигчдыг нүүлгэн шилжүүлэхэд ахмадад тусалсан хөлөг онгоц үйлдвэрлэгч Томас Эндрюс мөн нас барсан ч,  хоёр дахь хамтрагч Чарльз Лайтоллерыг аварсан байна. Тэрээр ослын мөрдөн байцаалтад оролцож, дараа нь Дэлхийн нэгдүгээр дайнд оролцож, хоёрдугаар дайнд сайн дураараа цэрэгт явсан. Чарльз 130 цэргийг Германчууд бүсэлсэн Дункеркээс нүүлгэн шилжүүлсэн байдаг.

Мөсөн уулыг анзаарсан хөлгийн жолоодогч Фредерик Флит маневр хийхэд хэтэрхий оройтсон байсан. Далайчин зугтаж чадсан ч, гэм буруугийн мэдрэмжээс болж зовж шаналж, сэтгэлийн хямралд оржээ. 1930-аад онд Фредерик бас ядууралд нэрвэгдэж, эхнэрээ нас барсны дараа амиа хорложээ.

Зорчигчдын тухай ярихад Macy's  хамтран эзэмшигч Исидор Страусс болон түүний эхнэр Айда нарын түүх олонд түгсэн. Хатагтай нөхрөөсөө салахыг хүсээгүй тул асрагчаа аврах завинд суулгаж, тэр өөрөө нөхөртэйгөө сүүлчийн мөчөө хүртэл хамтлаа байцгаажээ.

Тэр үеийн дэлхийн хамгийн баян хүн болох Жон Жейкоб Астор IV-ийн ​​жирэмсэн залуу эхнэрийг завинд суухыг ятгасны ачаар хэдхэн сарын дараа бяцхан Жонни мэндэлжээ.

Хошууч Арчибалд Виллингем Батт нас барахаасаа өмнө эмэгтэйчүүдэд тавцан дээр гарахад тусалсан. Бизнесмэн Бенжамин Гуггенхайм дуучин амрагаа аврах завинд суулгаж, онгоцыг аврах боломжгүйг мэдээд жинхэнэ жентельмен шиг смокинг өмсөн үхлийг эр зоригтойгоор хүлээн авчээ.

Миллвина Дин илүү азтай байсан. Титаник живэхэд тэрээр гурван нас ч хүрээгүй байсан. Тэрээр 2009 онд 97 насандаа нас барж, онгоцны сүүлчийн зорчигч болжээ.

Сүүлийн жилүүдэд Миллвина эмчилгээний зардалд зориулж онгоцтой холбоотой гэр бүлийн үнэт зүйлсийг зарж, нас барахаасаа хэдхэн долоо хоногийн өмнө Кейт Уинслет, Леонардо Ди Каприо нараас санхүүгийн тусламж авч байжээ.

 

Харамсалтай таамаглалууд

 

Нууцлаг дохионы тухай цуу яриа 1970-аад онд гарсан боловч түүхчид батлаагүй.

Титаник живсэн түүх нууцлаг, хуйвалдааны онолоор дүүрэн байдаг. Жишээлбэл, зарим нэг цуу яриагаар бол  радио операторууд домогт онгоцноос SOS дохиог үе үе хүлээн авдаг. Тэд нөгөө ертөнцөөс ирсэн анхны захиас 1924 онд сонсогдож, дараа нь зургаан жил тутамд давтагдаж байсан гэдэг. Гэхдээ үүнийг  нэг ч нэртэй судлаач энэ домог батлаагүй бөгөөд 1972 онд ид шидийн үйл явдлыг анх мэдээлсэн гэгддэг Америкийн “Теодор Рузвельт” байлдааны хөлөг АНУ-ын Тэнгисийн цэргийн хүчинд хэзээ ч байгаагүй.

Гэсэн хэдий ч үндэслэлтэй тайлбарлах боломжгүй зарим нууц байсаар байна. Тэртээ 1886 онд сэтгүүлч Уильям Томас Стэд “Шуудангийн усан онгоц Атлантын далайд хэрхэн живсэн бэ-Амьд үлдсэн хүнээс” гэсэн гарчигтай нийтлэл хэвлүүлсэн байдаг. Энэ түүх нь хоёр хөлөг мөргөлдсөний дараа далайд алга болсон уурын хөлөг онгоцны тухай өгүүлдэг. Түүний нийтлэлд аврах завь нь 400 зорчигчид зориулагдсан байсан ч, 900 хүн байсан. Хэрэв хөлөг онгоцнууд хангалттай тооны аврах завь нөөцлөөгүй бол үүнтэй төстэй зүйл тохиолдож магадгүй гэж зохиогчийн тэмдэглэлд дурджээ. Тэрбээр өөрөө 1912 онд Титаник хөлөг онгоцон дээр нас барсан.

Сэтгүүлч Уильям Томас Стэд олон хүний ​​хувьд зөнч болсон

1898 онд Морган Робертсон "Дэмий зүйл" өгүүллэгээ хэвлүүлж, жинхэнэ сүйрлийн дараа "Дэмий зүйл буюу Титаны сүйрэл" нэртэйгээр дахин хэвлэгджээ. Түүхэнд дүрсэлсэн хөлөг онгоц Титаниктай олон талаараа төстэй бөгөөд бүхэл бүтэн хурдаараа мөсөн уултай мөргөлдөж, баруун талд нь ноцтой гэмтэл авч, ихэнх зорчигчдын хамт далайн ёроолд живсэн  тухай өгүүлдэг.

 

111 жилийн дараах хараал

 

Титан нь OceanGate компанийн гүйцэтгэх захирал, нисгэгч Стоктон Раш, судлаач Пол-Анри Наржол, тэрбумтан Хамиш Хардинг, Шахзада Давуд, 19 настай хүү Сулейман нарын хамт амь үрэгджээ.

Энэ бүх нууцлаг шинж тэмдгүүд болон сүйрсэн хөлөг онгоц нь хотынхныг айлгах ёстой юм шиг санагдаж байсан ч үр дүн нь эсрэгээрээ байв. 1985-2010 онд живсэн Титаник хөлөг онгоцны сэг рүү 17 экспедиц явуулсан бөгөөд судлаачдын олон гэрэл зураг, видео бичлэгийн ачаар 2023 оны тавдугаар сард шинжээчид онгоцны бүрэн хэмжээний дижитал 3D загварыг өндөр чанартайгаар бүтээжээ.

Үүний дараа экспедицүүд зогссонгүй бөгөөд өнгөрсөн оны зургадугаар сард далайн гүн дэх жолоодлоготой Титан хөлөг Титаникийн нумнаас хэдэн зуун метрийн зайд осолдсон юм. Онгоцонд 96 цагийн турш таван хүнд хүчилтөрөгч хүрэлцэхүйц хүчилтөрөгч байгааг мэдсээр байж 105 минутын дараа холбоо тасарсан хөлгийг хайх ажиллагааг эхлүүлж байгааг дэлхий нийт харсан. Тэд бүгд дэлбэрэлтийн улмаас тэр даруй нас барсан.

 

Жуулчид живсэн Титаникийн экспедицийн зардалд 250 мянган доллар төлсөн

Эмгэнэлт явдлаас гурван жилийн өмнө OceanGate-ийн ажилчдын нэг нь удирдлагууддаа аюулын талаар анхааруулсан. Захирал энэ мэдэгдлийг үл тоож, доод албан тушаалтнаа ажлаас нь халсан. Нэмж дурдахад Титан нь заавал хийх ёстой баталгаажуулалтад хамрагдаагүй бөгөөд үндсэндээ туршилтын шинэ бүтээл гэж тооцогддог байв. Тийм ч учраас чинээлэг зорчигчдыг экспедицийн өмнө нэхэмжлэлийн шаардлагаас татгалзах тухай гарын үсэг зурахыг хүссэн бөгөөд үүнд тахир дутуу болох, нас барах нь эрсдэлтэй үр дагавар байгааг дурдсан байдаг.

"Титаникийн сүйрэлтэй ижил төстэй байдал намайг гайхшруулж байна, тэр үед ахмад нь хөлөг онгоцныхоо урд талын мөсийг олон удаа сануулж байсан ч тэр саргүй шөнө хар хурдаараа мөргөж, олон хүний ​​аминд хүрсэн. Дэлхий дээрх бүх шумбалт болдог газар ижил төстэй эмгэнэлт явдал тохиолдож, сэрэмжлүүлгийг үл тоомсорлож байгаа нь миний хувьд үнэхээр гайхмаар байна” гэж найруулагч Жеймс Камерон эмгэнэлт явдлын талаар хэлжээ.

Эх сурвалж: ZMS.mn