Х.МОНГОЛХАТАН
Монгол залуус олон улсын төвшинд бодож, сэтгэж, хөдөлмөрлөж чадаж байгаагийн нэгэн тод жишээ бол “Nerd” багийнхан юм. Өнгөрсөн сард Тайвань улсад зохиогдсон “Global TIC-2012” олон улсын тэмцээний ялагч ШУТИС-ийн КТМС-ийн санхүүгийн менежментийн IV курсийн оюутан Б.Доржпагмтай ярилцлаа.
-“Global TIC-2012" олон улсын тэмцээнд амжилттай оролцоод ирсэнд баяр хүргэе. Ямар төслөөр оролцсон бэ?
-Наймдугаар сарын 22-27-ны хооронд Тайваньд зохиогдсон олон улсын “Global TIC-2012” бизнес төслийн уралдаанд био технологийн төрөлд манай баг түрүүллээ. “Nerd” багт КТМС-ийн санхүү менежментийн ангийн оюутан Б.Доржпагма минйи бие, Д.Яруу, ХААИС-ийн цахилгааны инженерийн ангийн оюутан О.Эрдэнэбат, “Монос” дээд сургуулийн төгсөгч С.Наран нарын бүрэлдэхүүнтэй оролцсон. Бид Монгол Улсын төрийн соёрхолт, Анагаахын шинжлэх ухааны гранд доктор, профессор М.Амбага багшийн зохиосон “Салимон” бэлдмэлийг зах зээлд хэрхэн танилцуулах маркетинг, менежментийн төслөөр оролцоод тэргүүн байр эзэллээ.
-Хэчнээн баг энэ тэмцээнд өрсөлдсөн юм бол?
-2005 оноос эхлэн жил бүр зохиогдож байгаа олон улсын чанартай тэмцээн юм. Найм дахь удаагийн тэмцээнд Филиппин, Индонез, Тайвань, Орос, Колумб, Монгол зэрэг 13 орны 16 баг оролцсон. “Global TIC” нь олон улсын байгулллагад улс орнууд нэгдээд шинээр зах зээлд гарч ирж буй бизнесийн санааг дэмжих, хөрөнгө оруулагч олоход нь туслах зорилготой юм билээ. Тиймээс 18-35 насны бизнес эрхлэхийг хүссэн, бизнес санаагаа хүмүүст хүргэхийг хүссэн хүмүүс оролцдог. Ихэнхдээ оюутан залуус байдаг.
-Багийн бүрэлдэхүүнийг ямар шалгуураар сонгосон бэ. Тэмцээнд оролцоно гэдгээ хэзээ мэдэж, бэлдсэн бэ?
-Монгол Улс “Global TIC” байгууллагын гишүүн. “TIC Мongolia” байгууллага өнгөрсөн жилээс “Эко пренер” буюу “ногоон дэлхий” олон улсын уралдааныг зохион байгуулдаг. Энэ уралдаанаас шалгарсан багууд “Global TIC”-д оролцдог. Манай багийнхан “Эко пренер”-ийг зохион байгуулсан учраас энэ тэмцээнд оролцохоор болсон. Ерөнхийдөө зуны хоёр сар бэлдсэн дээ. М.Амбага багштай уулзаж Салимоны тухай мэдээллээ авч, маркетинг менежментийн төслөө бичиж, боловсруулаад оролцсон.
-Танай төсөл бусад багуудаас ямар ялгаатай байв. Шүүгчид болон бусад оролцогчид юу гэж үнэлсэн бэ?
-Салимон бол олон жилийн судалгааны үр дүнд гаргаж ирсэн бүтээгдэхүүн. М.Амбага багшийн судалгаанаас харахад биеийн дархлааг сайжруулдаг, хорт хавдрын өсөлтийг бууруулдаг зэрэг олон үр дүнтэй. Хамгийн гол нь түүхий эд нь Монголд ургадаг Шинэсэрхүү бударгана гэдэг ургамал. Манай маркетингийн чиглэл нь Салимоныг таван төрөлтэй болгоод, төрөл бүрт нь маркетингийн бодлого боловсруулсан. Гол шалгуур нь тухайн төслийг хэрэгжүүлснээр нийгэмд болон хүмүүст өгөх үр дүнг тооцож байсан. Бидний хувьд ч илтгэлээ тавихдаа төслийн үр дүнг голчилсон. Олон улсын шүүгчид бидний төслийг өндрөөр үнэлсэн.
-Бусад багуудын төслөөс Монголдоо хэрэгжүүлмээр санаа, төсөл байсан уу?
-Таван номинацид багууд төслөө танилцуулсан. Мэдээллийн технологи, нийгэмд хандсан чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах, ногоон менежмент, био технологи гэсэн төрлүүдээр бүтээлээ ирүүлсэн. Индонезээс оролцсон баг машины утааг багасгах яндангийн технологийг гаргасан байсан. Байгаль орчинд ээлтэй энэ бүтээгдэхүүнийг нэвтрүүлснээр утаа багасч, агаарын бохирдол буурах юм билээ. Тэр янданг Индонезед суурилуулаад эхэлж байгаа гэсэн. Оросуудын танилцуулсан би хаягдлаар бордоо хийх төсөл нь зардал хэмнэх, хаягдлыг дахин боловсруулж байгаа гэдгээрээ байгаль орчинд ээлтэй төсөл байсан.
-Энэ тэмцээнд оролцсоноор олон орны залуустай хөл нийлүүлж алхаж байгаа эсэхээ мэдэж чадсан уу?
-Бид олон улсын түвшинд өөрсдийгөө үнэлүүлж чадсан. Гэхдээ хамгийн гол нь олон орны сайхан найз нөхөдтэй болж, тэдэнтэй байнга холбоотой байж, хамтарч ажиллах эхлэл тавигдлаа. Энэ тэмцээнд оролцсоноороо цаашид хамтарч ажиллах түншүүдээ олж авдаг юм билээ. Нэгнийхээ бизнесийг дэмжиж ажиллах нь энэ тэмцээний зорилго ач холбогдол оршдог. Бизнес эрхлэх хүсэлтэй хүмүүсийг хөрөнгө оруулагчидтай уулзуулж өгдөг. Мөн бизнесээ эхлэх санхүүгийн эхлэл болгож тэмцээний ялагчид 3000 долларын шагнал олгодог. Бид энэ тэмцээнд түрүүлсэн учраас олон улсын хэмжээнд өөрсдийн төслөө гаргаж чадлаа гэсэн үг.
Энэ дашрамд бидэнд тэмцээнд оролцох замын зардлаар тусалсан АПУ компанийн хамт олонд талархсанаа илэрхийлье.
-Чиний хувьд урьд нь олон улсын тэмцээн уралдаанд оролцож байв уу?
-Би наймдугаар ангид байхдаа Болгарт болсон олон улсын мэтгэлцээний тэмцээнд орж байсан. Анх удаа олон улсын тэмцээнд орсон болохоор амжилт үзүүлж чадаагүй ч багагүй туршлага хуримтлуулсан. Харин 2010 онд нэгдүгээр курст суралцаж байхдаа Хятадын Гуанжу хотод болсон НҮБ-ын загвар хуралдаанд амжилттай оролцож, “Онцгой төлөөлөгч” цомын эзэн болсон.
-Ялагчид урам зориг дүүрэн байгаа байх. Цаашид ямар бизнес эрхлэх төлөвлөгөөтэй байна?
-Бид гаргасан менежментийн санаагаа М.Амбага доктортой ярилцаад Салимон эмийг таван төрөлтэй болгож Монголдоо шинэчлэлтийг эхлүүлэх бодол байна. Мөн ирэх жилийн энэ тэмцээнд оролцох хүүхдүүдийг бэлдэх тал дээр туслах ажлыг сургуультайгаа, Монголын компаниудтайгаа хамтарч ажиллана.
Миний хувьд ирэх хавар сургуулиа төгсөнө. Санхүүгийн менежмент чиглэлээрээ хөрөнгийн бирж, санхүүгийн зах зээлд 1-2 жил ажиллаад гадагшаа магистрт суралцах төлөвлөгөөтэй байна.
-Залууст эх орондоо хийж бүтээх, сурч боловсрох боломж хэр байна?
-Эх орондоо суралцах боломж бүрэн дүүрэн бий. Манай сургууль гэхэд олон улсын хэмжээнд тавигддаг шаардлагуудыг хангасан. Дэлхийн шилдэг 1000 сургуульд багтдаг. Хамгийн гол нь тухайн хүний хичээл зүтгэлээс бүх зүйл шалтгаална.
-Бэрхшээл байна уу?
-Зарим хүний хувьд санхүүгийн бэрхшээл байж болох юм. Хүн гэхдээ сонирхсон мэргэжлээ эзэмших гэж хичээж, зүтгэвэл амжилтад хүрнэ. Хамгийн чухал нь суралцаж байхдаа өөртөө ханах ёсгүй. Өөрийгөө хөгжүүлж, ирлэж, илүүг сурч мэдэх гэж зогсолтгүй мэрийх хэрэгтэй. Хүрээгээ тэлж, улам олон зүйлд суралцаж тэмүүлж чадсан хүн амжилтад хүрнэ.
-Залуус насыг хөөр хөгжөөн, тоглоом наргиангүйгээр төсөөлөшгүй. Чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрүүлэхийг боддог вэ?
-Би амьд хөгжим сонирхдог. Чөлөөт цагаараа гитар, төгөлдөр хуур тоглох дуртай. Спортын төрлөөс бол айкидогоор хичээллэж эхэлсэн. Мөн сургууль дээр хэсэг найзуудын байгуулсан “Fiss” сонирхлыг клуб байгуулсан. Энэ клубтээ ихэнх чөлөөт цагаа өнгөрүүлдэг. Сайн дураараа нэгдсэн залуусын клуб маань шинэлэг бүтээлч зүйлсийг нийгэмд хийхийг хичээдэг.
Ер нь залуус бид байхгүй зүйлдээ хэт төвлөрдөг. Үүний оронд хаана ямар боломж байгааг олж харахын төлөө хөдөлмөрлөх ёстой. Бидний хувьд хамгийн гол нь залуу байна гэдэг том боломж юм. Үүнийг зөвөөр ашиглаж зөв зүйлд зарцуулах хэрэгтэй.
