Б.ЭНХЗАЯА

ТАВАН ИХ ЭМЧ, 12 СУВИЛАГЧТАЙ ГЭМТЛИЙН ТАСГИЙНХАН

Нийслэлийн дараа орох томоохон хотын нэг бол Дархан. 100 гаруй мянган хүн амтай тус аймаг бү­тээн байгуулалт, томоохон үйлд­вэрийн тоогоор бусад аймгаас ялгарна. Түүнч­лэн эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг шинээр са­наачлан нэвтрүүлдгээрээ ч онцлог. Дархан-Уул аймагт 1979 онд хөдөө орон нутаг дахь анхны гэмтлийн бие даасан тасаг байгуулагджээ. Тэр үед ЗХУ-ын нэг мэргэжилтэн, Дархан-Уул аймгийн н.Батмөнх гэсэн хоёр эмч­тэйгээр нэгдсэн эм­нэлгийн мэс заслын тасгаас өрх тусгаарлаж байсан бол өдгөө 32 ортой, нарийн мэргэжлийн таван их эмчтэй, 12 сувилагч­тайгаар ажиллаж байна.

Өргөжих болсон нь хүн амын нягтаршил, хөгжлөөс шалтгаалсан гэнэ. Түүнчлэн дамжин өнгөрөх төмөр зам болон автозамын дунд байрлах учир ачаалал их байдгийг эмч мэргэжилтнүүд нь онцолж байв. Тэд орон нутагт анх удаа шинэ төрлийн хагалгааг ам­жилттай хийжээ. Тухайлбал, хавирганы хугарлын үед цээжний хэлбэр алдагдсан гэмтлийг ялтсаар бэхлэх ха­гал­гааг хийжээ. Одоо­гоор хэд хэдэн хүнд ха­галгааг амжилттай хий­сэн байна. Орон нутгийн гэмтлийн тасаг учраас ойролцоох айм­гуудын өвчтөнүүд тус тасгийг зорих болсон гэнэ. Энэ талаар эмч Б.Батхишигтэй ярилцлаа.

Б.Батхишиг:

ЗЭРГЭЛДЭЭХ АЙМГУУДЫН ӨВЧТӨНИЙГ ХҮЛЭЭЖ АВДАГ

-Танай тасгийнхан орон нутагт хэд хэдэн шинэ хагалгааг амжилттай хийжээ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Бид сүүлийн таван жилд шинээр 4-5 шинэ хагалгаа хийжээ. Тухайлбал, нэг болон хоёр талын олон хавирганы хугарлын үед цээжний хэлбэрийн алдагдлыг гаднын ялтас тавьж бэхлэх хагалгааг хийсэн. Мөн элэгний баруун доод буюу II-III сонгинотод хамар­сан урагд­лын үед оёх боломжгүй байдаг. Ийм гэмтлийг өлгийдөн боох аргаар эмчилсэн нь үр дүнтэй болсон. Элэгний гэмтэл гэнэтийн ослын үед ихэвчлэн тохиолддог. Одоогийн байд­лаар дөрвөн өвчтөнд энэ аргаар хагалгаа хийсэн нь үр дүнтэй болсон. Олон улсын гэмтэл со­гогийн “ЭАО”-ийн анги­лал гэж бий. Түүний дагуу хүчтэй хугарлын үед гаднын ялтас тавьж бэхлэх хагалгаа ч хийлээ. Орон нутагт анх удаа гавлын ясны янз бүрийн гэмтлийн үед ялтас тавьж нөхөх боломжтой болсон. Ясны дутагдлыг ялтас тавьж нөхөх болон шинээр үүссэн гүн шарх болон гуяны шархыг бугалганы хэсгийн сул үндсэн арьснаас нөхөж байгаа.

-Орон нутгаас танай аймагт л гэмтлийн тасаг дангаараа ажилладаг юм байна. Зэр­гэлдээх аймгуудаас өвчтөн хүлээж авдаг уу?

-21 аймгаас ганцхан манай аймагт гэмтлийн тасаг дангаараа ажиллаж байна. Манай мэс заслын тасаг 36 ортой, гэмтлийн тасаг 32 ортой. Мэс заслын 10 орчим эмч, гэмтлийн таван эмчтэй. Харин бусад аймагт ийм тасаг, эмч нар нь хо­лилд­чихсон байдаг. Манайх орон нутагт анх удаа мэдрэлийн мэс заслын эмчийг гэмтлийн эмч нарын дундаас бэлдэж гаргаж байна. Ганц манай аймаг ч бус Хөвсгөл, Орхон, Булганы иргэд хандах болсон. Тэд хот явж эмчлүүлэх боломжгүй, цаг хугацаа хөрөнгө мөнгө их шаарддаг. Орон нутаг дахь анхны бие даасан тасаг гэдгээрээ манайд хандах нь нэмэгдсэн. Ойрхон бас хотын төв­шинд нарийн мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлдэг болохоор тэр биз. Манай тасгаар үйлчлүүлж байгаа үйлчлүүлэгчдийн 30 орчим хувь нь бусад айм­гийн­х байдаг.

-Дархан нийслэлээс ялгарахааргүй хөл хөдөл­гөөн ихтэй газар. Гэнэтийн ослоос гадна өвлийн ули­ралд хальтиргаа, гулгаа их үүсдэг байх. Ачаалал ихтэй байдаг уу?

-Манай аймаг 110 гаруй мянган хүн амтай, замын хөдөлгөөн ч их. Дамжин өнгөрөх төв учир хүмүүс их зорчдог. Нэгд­сэн эмнэлгийн хүлээн авах өдөрт  60-70 хүн үзэхэд тэдний 60 орчим нь манай тасгаас нарийн мэр­гэжлийн тусламж авсан байдаг. Ахуйн санам­саргүй гэмтэл, автын осол гарах тохиолдол цөөнгүй. Нарийн мэргэжлийн эмч нар долоо хоногт хоёр удаа ээлжинд хононо, дууд­лагад явна. Мөн сумдаас  ч алсын дуудлага ирнэ.

-Орон нутагт шинэ хэлбэрийн хагалгаа хийдэг гэхээр төсөв санхүүгийн хувьд хүрэлцэж байна уу?

-Нэг эмчид ногдох хүн амын тоо олон байдаг. 100 гаруй мянган хүнд тавхан хүн тусламж үйлчилгээ үзүүлж байна. Ачаалал ихтэй­гээс гадна хүрч үйлч­лэх боломж бага. Харин тоног төхөөрөмж, төсөв сан­хүүгийн холбог­долтой зүйл гайгүй. Мэ­дээж мэс засалд шаард­лагатай багаж тоног төхөө­рөмж дутагдалтай нь үнэн. Хагалгаанд шаардагдах дурангийн аппарат одоо­хондоо байхгүй. Багаж тоног төхөөрөмжийн сон­голт ч байхгүй. Тиймээс байгаа төвшиндөө л үйл­чилж байна. Бид саяхнаас томографын аппараттай болсон. 30 гаруй жилийн түүхэнд нэг ч компьютер байсангүй. Тоног төхөө­рөмжтэй болох тусам ядаж аймгийнхаа иргэдэд чирэгдэл бага учруулна. Тухайлбал, нэг үйлчлүү­лэгчийг хот руу явж тийм шинжилгээ өгөөд ир, ийм зураг авхуу­лаад ир гэхгүй шүү дээ. Чирэгдэлгүй болчихоор үр дүн хурдан гарна.

-Нийслэл рүү өвчтөн илгээдэг үү?

-Манай аймгийн гэмтэл согогийн тасаг таван гэмтлийн нарийн мэргэжлийн эмчтэй. Бидний дунд зөвлөх эмч бий. Зөвлөх эмч маань клиникийн профессор цолтой гэмтэл согогийн чиглэлээр 40 гаруй жил ажиллаж байгаа турш­лагатай. Мөн  тэргүүлэх зэрэгтэй хоёр эмчтэй. Тиймээс судалгаанаас үзэхэд гэмтэл согогийн нарийн мэргэжлийн тусламжийг хот руу цөөн тохиолдолд явуулсан байдаг. Гэмтэл согогийн үндэсний төвийнхөн ч гэсэн судалгаа гаргасан байдаг юм. Тэд танайх өөрөө зөвлөх эмчтэй учир шийдвэр гаргах бүрэн эрхтэй.  Бүх мэс заслын хагалгааг хийх боломжтой гэсэн дүгнэлт хийсэн байна лээ.

-Эмч нарыг ур чадварыг сайжруулахад хэр анхаарч байна?

-Бид Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвтэй хамтарч ажилладаг. Тэнд эмч нараа сурга­даг. Өнгөрсөн жил нэг эмчээ түлэнхийн чиглэ­лээр сургаж байсан бол гар сарвууны чиглэлээр ч сур­гаж байна. Мөн бид Со­лонгосын эмнэлэгтэй  харилцаатай байдаг. Түүний дагуу нэг эмчээ Солонгост гэмтэл, нөхөн сэр­гээх тусламж үйлчил­гээний чиглэлээр зургаан сарын хугацаатай  сур­галтад явуулсан. Мөн Буриад улсын эмнэлэгтэй холбоо тогтоогоод байна.

-Цаашид шинээр нэвт­рүүлэх үйлчилгээ, хагал­гааны талаар сонирхоё?

-Нарийн мэргэжлийн эмч нараа чиглэл чиг­лэ­лийнх нь дагуу сургалтад хамруулахаар төлөвлөж байна. Нөхөн сэргээх, түлэнхий зэрэг гэмтлийн нарийн мэр­гэжлийн төрөлжсөн мэргэжлийн тусламжийг бий болгох талаар ажиллаж байна.