Э.ОРХОН
Өнөөдөр “Дэлхийн бөөр хамгаалах өдөр”. Манай ороны эрс тэс уур амьсгал бөөрний өвчлөлд ихээхэн нөлөөлдөг. Мөн агаарын бохирдол, хоол хүнс хүнс зэрэг нь энэ өвчлөл үүсэх гол шалтгааны нэг болж байна. Манай улс бөөр шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 2005 оноос хийж эхэлсэнээс хойш 100 гаруй хүнд хагалгаа хийжээ. Тэдгээрийн 50 гаруй хувийг монгол эмч нар гардан хийсэн байна. Энэ хагалгааг хийхэд 11 сая төгрөг зарцуулагддаг бөгөөд найман саяыг төрөөс үлдсэн хэсгийг хувь хүн өөрөө гаргадаг аж. Бөөр хамгаалах өдрийг тохиолдуулан ЭМЯ, ЭМШУИС-ийн Бөөр судлалын тэнхим, ДЭМБ, Монголын бөөрний эмч нарын нийгэмлэг хамтран “Бөөр хамгаалах” сарын аяныг өнөөдрөөс эхлүүлж байна. Тиймээс энэ талаар албаны хүмүүстэй уулзаж ярилцлаа.
ЭМШУИС-ийн Бөөр судлалын тэнхмийн эрхлэгч Т.Ариунаа:
БӨӨРНИЙ АРХАГ ӨВЧЛӨЛ ХЭЗЭЭЧ БҮРЭН ЭДГЭРДЭГГҮЙ
-Манай улсад бөөрний өвчлөл ямар төвшинд байна вэ. Энэ өвчин хүний бие ямар сөрөг нөлөө үзүүлдэг талаар сонирхуулаач?
-Дэлхий дахинд бөөрний өвчлөлийн тархалт жилээс жилд нэмэгддэг. Манай улсад ч гэсэн бөөрний өвчлөл байнга өсөн нэмэгдэж байна. Бөөрний өвчлөл сүүлийн 10 жилийн байдлаар хүн амын өвчлөлийн гуравдугаарт жагсах болсон. Нэгдүгээрт амьсгалын зам, хоёрдугаар хоол боловсруулах замын өвчин зонхилдог бол гуравдугаарт бөөр шээс ялгаруулах замын өвчлөл орох болсон. Энэ нь эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай өвчний нэгдүгээрт ордог. Тиймээс улс орон, хувь хүний эдийн засагт хор хөнөөлтэй өвчин юм. Ялангуяа эрт оношлуулаагүй тохиолдолд өвчин даамжирч архагшдаг. Ингээд нэгэнт архагшсан бол бүр мөсөн хэзээч эдгэрдэггүй. Тодорхой хугацааны дараа бөөрний архаг дутагдалд ордог. Ингэснээр бөөр биед гүйцэтгэдэг үндсэн үүргээ биелүүлж чадахгүйд хүрнэ. Хорт бодис биеэс гадагшлахгүй, цус төлжихгүй, даралт хэвийн биш болохоор хүний бие организмын солилцоо тэр чигээрээ зогсонги байдалд ордог. Мөн яс сийрэгжлтийг зохицуулдаг гол эрхтэн нь бөөр. Энэ мэтээр бөөр нь маш олон үүрэг гүйцэтгэдэг. Ингээд бүх хэвийн байдал алдагдаж эцсийн шатандаа бөөр орлуулах эмчилгээ хийлгэхгүйгээр амьдрах боломжгүй болдог. Энэ тохиодолд хиймэл бөөрний аппарат болон бөөр шилжүүлэн суулгах арга зам үүсдэг.
Хиймэл аппарат буюу гемодиалзын аппарат нь асар өндөр үнэтэй эмчилгээ. Тухайн хүн нэг удаа хийлгэх бус насан туршдаа энэ эмчилгээг хийлгэх шаардлагатай болдог. Долоо хоног гурван удаа, нэг удаа энэ аппаратад ороход доод тал нь 150 мянган төгрөг зарцуулдаг. Манай улсын хувьд энэ төрлийн эмчилгээг хийлгэж байгаа 200 гаруй хүн бий. Эдгээр хүмүүсийн долоо хоногт зарцуудаг 500 орчим мянган төгрөгийг улсын төсвөөс зарцуулдаг.
-Бөөр, шээсний замын үрэвсэлт өвчний гол үүсгэгч шалтгаан нь юу байна. Манай орны эрс тэс уур амьсгал энэ өвчлөлд нөлөөлдөг гэж сонссон?
-Чихрийн шижин, даралт ихсэх зэрэг өвчин нь бөөрний архаг дутагдалд хүрэх гол шалтгаан нь болдог. Тиймээс энэ жилээс эхлэн бөөрний архаг өвчинтэй тэмцэх үндэсний аянг зохион байгуулахаар боловсруулж байна. Энэ хөтөлбөр хэрэгжснээр олон асуудлыг хөндөнө. Өвчлөл буурах, эмч нарын мэргэжил мэдлэгийг дээшлүүлэх, эм зүйн практикт оношлогоо эмчилгээний шинэ аргуудыг нэвтрүүлэхэд анхаарч ажиллана. Хувь хүн өөрийнхөө эрүүл мэндэд хандах хандлага сул байна. Ялангуяа бөөрний өвчлөлийн мэдээлэл хангалтгүй байдгаас болоод өвчнөө даамжруулдаг. Манай улс жилийн дөрвөн улиралтай учраас дөрвөн өөр уур амьсгалд цочмог, архаг хэлбэрийн бөөрний өвчлөл бий болдог.
ЭМЯ-ны Оношлогоо, эмчилгээний технологийн хэлтсийн дарга Д.Гончигсүрэн :
БОДЛОГЫН ХҮРЭЭНД ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР БОЛОВСРУУЛАГДСАН
-Манай улсад бөөрний өвлөл жил ирэх тусам нэмэгдэж байна. Тиймээс салбарын яамны зүгээс ямар арга хэмжээ авч байгаа вэ?
-Эрүүл мэндийн салбарт зайлшгүй хийх шаардлагатай асуудлын нэг нь бөөрний архаг дутагдал болон бөөрний өвчлөлтэй тэмцэх асуудал хурцаар тавигдаж байна. Яамны зүгээс бодлогын хэд хэдэн ажил хийж эхэлсэн. Үүнийг нэг нь бөөрний архаг өвчинтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр боловсруулж байгаа явдал. Манай улсад хувийн болон улсын эмнэлгийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа 56 гемодиализын аппарат бий. Үндэсний хөтөлбөрийн гол зорилго буюу яамны бодлого бол өнөөдрийн төвшиндөө гемодиалзын аппаратаар бөөрний эмгэгтэй хүмүүст тусламж үйлчилгээг үзүүлж, энэ төвшинд нь барих, цаашид өвчлөлийг бууруулах юм. Мөн энэ чиглэлийн эмч нарыг мэргэшүүлэх зэрэг ажлыг хийхээр төлөвлөөд байна.
-Бөөрний архаг өвчинтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр болон бөөр хамгаалах аяны хүрээнд ямар ажлыг хийхээр төлөвлөөд байна?
ЭМЯ, ДЭМБ, ЭМШУИС, Монголын бөөрний эмч нарын нийгэмлэг хамтран жил бүр бөөр хамгаалах өдрийг зохион байгуулдаг. Энэ удаагийн бөөр хамгаалах өдрийг маргааш/ өнөөдөр/ зохион байгуулж байна.
Сарын аяны хүрээнд өсвөр үеийхэн болон олон нийтийн дунд бөөрний өвчнөөс сэргийлэх, хяналтыг сайжруулахад чиглэсэн сургалт сурталчилгаа, удалдаан зохион байгуулах. Бөөрний өвчтэй хүмүүст мэдээлэл зөвлөгөө өгөх, хүндрэлээс сэргийлэх зэрэг үндсэн таван чиглэлийн ажил хийхээр төлөвлөөд байна.
