Б.БЯМБАЖАРГАЛ
Хэдхэн хоногийн өмнө БОАЖ-ын сайд асан Н.Уртнасан агаарын бохирдлыг бууруулах, салбар хоорондын уялдаа холбоог ханган ажиллах үүргээ биелүүлж чадаагүйн улмаас багаараа хариуцлага хүлээсэн. Харин түүний албан тушаалд ШӨХТГ-ын дарга асан Б.Бат-Эрдэнэ БОАЖ-ын сайдаар томилогдоод байгаа. Шинэ сайд Б.Бат-Эрдэнэ нь “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ТУЗ-ын даргаар ажилладаг. “Тавантолгой түлш” компанийн 51 хувийг “Эрдэнэс тавантолгой” компани энэ оны аравдугаар сараас эзэмших болсон. Компанийн татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хуримтлагдсан өр төлбөр зэрэг олон дотоод асуудлыг холбогдох хууль, тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх эрх нь “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн ТУЗ-д бий. Тэгэхээр “Тавантолгой түлш” компанийн зохион байгуулалт, технологи, чанарын асуудлыг хамгийн сайн мэдэх хүн нь БОАЖ-ын сайд Б.Бат-Эрдэнэ юм. Тэгтэл шинэ сайд маань ажлаа авмагцаа “Тавантолгой түлш” компанийн Зүүн бүсийн үйлдвэрт ажиллаж холбогдох үүрэг даалгавруудыг өгчээ. Гэхдээ шинэхэн сайд асуудлаа буруу “оношлоод” байх шиг. Уг нь бол шинэ сайдын хийх, шалгах ажил нь тодорхой байгаа шүү дээ.
Тухайлбал, учир мэдэх эх сурвалжууд утаа эргэн ихэссэн шалтгаан нь айл өрхүүд нууцаар түүхий нүүрс түлсэн болон стандартын зуухтай холбоотой биш сайжруулсан түлшний чанартай холбоотой гэдгийг хэлээд байгаа. Сайжруулсан шахмал түлшний 95 хувийг бүрдүүлэгч гол түүхий эд болох “Энержи ресурс” компанийн нийлүүлдэг угааж баяжигдсан эрчим хүчний нүүрсний чанартай холбоотой болж таарсан аж. Энэ нүүрсний чанар нь тодорхой хэмжээгээр тоос шороо механик хольцууд нь салсан, үйлдвэрийн тогтмол шинж чанартай нүүрс юм. Тэгтэл хил гаалийн хүндрэлтэй нөхцөл байдлын улмаас “Энержи ресурс” компани эрчим хүчний нүүрсээ угаах боломжгүй болж угаалгүйгээр өмнөх овоолгын нүүрсээ нийлүүлж байх магадлалтайг эх сурвалжууд хэлж байгаа юм. Ингэснээр сайжруулсан шахмал түлшний чанарт өөрчлөлт орж утаа ихэссэн байж болзошгүй аж. Хэрэв “Энержи ресурс” компаниас дөрөв дэх жилдээ нийгмийн хариуцлагын хүрээнд нийлүүлж буй эрчим хүчний нүүрс чанарын шаардлага хангахгүй байгаа бол “Таван толгой түлш” компанийнхан толгой компани болох “Эрдэнэс Тавантолгой”-оос авах боломжтой ч гэж мэргэжилтнүүд хэлээд байгаа. Мөн нөгөө талаар гол түүхий эдийн нэг болох барьцалдуулагчийн чанар муудсан уу гэсэн асуудал яригдсаар байна.
Тухайлбал, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ БОАЖ-ын сайдад нэр дэвшигч Б.Бат-Эрдэнийг Монгол Улсын ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд танилцуулах үеэр “...Өмнөх сайд утааны асуудалд хариуцлагагүй хандсан. Сайжруулсан шахмал түлшний бүх түүхий эдийг дотооддоо бэлтгэж байхад хяналт, шалгалтын ажлыг дутуу хийж сахилга алдсан. Тиймээс шинэ сайд утааг бууруулах, экосистемийг хамгаалахад анхаарч сайн ажиллах шаардлагатай” гэдгийг сануулан хэлсэн. Тэгэхээр үүнээс үүдэн барьцалдуулагчийг дотоодод үйлдвэрлэхэд технологийн алдаа гарсан эсэх талаар олон нийтийн дунд хардлага төрөөд байна. Өмнөх жилүүдэд барьцалдуулагчийг БНХАУ-аас импортолдог байсан ч хилийн хязгаарлалтаас үүдэж сайжруулсан шахмал түлшний нөөц тасалдах эрсдэлтэй тул дотоодын дөрвөн компанитай гэрээ байгуулж барьцалдуулагчийг дотооддоо үйлдвэрлэхээр болжээ. Эдгээр гэрээ байгуулсан компаниудаас хоёр компани нь бүтээгдэхүүний дээжээ явуулснаар туршилтад оруулж нийлүүлэхээр болсон ч мөн л хил гаалийн асуудлаас үүдэж түүхий эдийн хангамж нь тасарч нийлүүлэлтээ зогсоожээ. Гэвч “Тавантолгой түлш” компанийн зүгээс сайжруулсан шахмал түлшний чанар стандартын шаардлага хангасан, барьцалдуулагч болон мидлингийн чанар, нөөц хэвийн гэсэн мэдээллийг түгээж байгаа.
Ер нь өмнөх гамшгийн байдлаасаа багассан утаа эргээд нэмэгдсэн учрыг айлуудын зуух, хэрэглээтэй холбож хайх биш сайжруулсан шахмал түлшний чанараас эхэлж шалгамаар. Угтаа бол сайжруулсан шахмал түлшний чанар, технологийн горимын асуудал нь дан ганц БОАЖ-ын салбарын асуудал биш Эрчим хүчний сайд Н.Тавинбэхийн мөн хариуцах ёстой ажил юм. Нийслэлийн хэмжээнд он гарснаас хойш түүхий нүүрс нэвтрүүлэх гэсэн зөрчил илрээгүй, нууцаар түүхий нүүрс болон бусад бохирдуулагч бодис түлсэн зөрчил ердөө 10 гарсан. Ийм байхад утаа ихэссэн шалтгаан нь иргэдийн буруугаас биш сайжруулсан шахмал түлшний чанараас шалтгаалж байгаа юм биш биз гэсэн хардлага байна.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2022 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 21. БААСАН ГАРАГ. № 16 (6748)
