Ц.ЭНХБАТ
Өсөхбаяр аваргыг заан цол авахад нь Мөнхбат аварга замыг нь зассан. Х.Баянмөнх аварга, "Увс нуур" дэвжээний бөхчүүд А.Сүхбатын ар талаас нь тулж дэмжин, тухайлбал Балжинням аварга заан цолны босгыг давуулсан. Энэ бол өсөх ирээдүйтэй бөхийг дэмжих монгол бөхийн уламжлалт жаяг юм. Бат-Эрдэнэ аваргыг бага цолтой бөх байхад нь Баянмөнх аварга амалж, тунаанаас гаргаж байсан гэдэг. Бат-Эрдэнэ дархан аварга болсон хойноо шөвгийн дөрөвт заан Гантогтохыг амалж, элэг бүсээ тайлан үзүүр түрүүнд үлдээж хариуг нь барьсан түүхийн гэрч бол наадамчин олон. Санжаадамбыг ч мөн л дэмжиж байсан. Ийм түүх олныг иш татаж болно.
Харин Серик начинд, шууд дээш нь өргөчих "аварга кран" монгол бөхөд даанч байгаагүй. Түүний төрсөн Баян-Өлгий аймгийн улсын цолтой бөхийн түүх Бахыт начин болон 2016 онд Ардын хувьсгалын 95 жилийн ойн баяраар Улсын харцага Даваабаатараар тав давж Улсын начин цол хvртсэн Булган сумын харъяат Монгол Улсын начин Батчулууны Баатарцол гээд төгсгөл болсон байсан. Тиймээс Серикийг 2017 онд улсын начин болоход нь наадамчин олны магнай тэнийсэн. Миний бие.ч, бөхийн хорхойтны ижил баярласан. Дээр нь, Серик үнэн сэтгэлээсээ барилддаг. Ёстой нэгийгээ үзэж, нэхий дээлээ тайлалцдаг зан чанарт нь дуртай. Энэ бүхний шагнал нь улсын заан цол болж түүнд ирлээ гэж бодогдоно. Түүний үнэнч сэтгэл, нөхөрлөл, сайн санасны хариуг монгол бөх урамшууллаа. Улсын заан , багын анд Анар нь Серикийг амлаж, заан цолны босгыг алхуулав. Анарын энэ буянтай үйлдэл нь Баян-Өлгийчүүд төдийгүй, наадамчин олныг ч баярлуулсан.
Түүхийг сөхвөл: 2019 онд, Улсын баяр наадмын дөрвийн даваанд багын найз Анар, Серик нар тунасан байдаг. Анар 2016 онд, Серик 2017 онд улсын начин цолонд хүрсэн үе. Тухайн үед Анар дээшээ өгсөж барилдаж, амжилт гаргах магадлал өндөр байсан гэдэг. Серик эргэлзэлгүйгээр Анарт хандаж:- Чиний бэлтгэл сургуулилалт сайн байгаа. Тиймээс найз минь чи дээшээ зүтгэ гэж хэлээд элэг бүсээ тайлж байсан түүхийг Анар тэгш ойн наадмаар дурслаа. - Найзыгаа цолны даваанд тулж ирвэл дэмжинэ ээ гэж боддог байлаа. Өнөө жил тийм боломж олдлоо. Найзыгаа улсын заан хэмээх хэцүү давааг хөнгөхөн давуулах болсондоо чин сэтгэлээсээ баярлаж байна гэж наадмын дараа сэтгэгдлээсээ хуваалцлаа. Монгол бөх бол зөвхөн өгөө, аваа биш. Үүний цаана үнэнч нөхөрлөл байдгийг Анар харууллаа. Бөх бол хүн чанар гэдгийг ч үлгэрлэлээ.
Ёстой л аяганы хариу өдөртөө, агтны хариу жилдээ гэдгийг үзүүллээ.
Баяр хүргэе, Серик заанд.
Баярлалаа, Анар заанд.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2022 ОНЫ ДОЛДУГААР САРЫН 20. ЛХАГВА ГАРАГ. № 137 (6869)
